Menntamál - 01.12.1963, Síða 22

108
MENNTAMÁL
Rautt er blóðið í æðum þeirra allra, kvikt er hjartað í
brjóstum þeirra allra, skær er gleðin í augum þeirra allra
og bitur er harmurinn í brjóstum þeirra allra. Sýklarnir,
eitrið og dauðinn gera sér þeirra ekki teljandi mun, frem-
ur en regnið og sólin, og það ósæja myrkur og þau ljósu
tengsl orsaka og afleiðinga, er við köllum gjarna móður
náttúru, býður þeim öllum rúm, um það er lýkur, við ei-
lífar kyrrðir og eilífa þögn. Ljóma nafns um nokkrar aldir
verður vart jafnað til flöktandi bliks á kvikri báru, og nið-
urlæging þegns eða þjóðar um stundarskeið máist, veðrast
og týnist eins og sokkin lönd, grafin um allar eilífðir,
gleymd og týnd um allan aldur.
Og fyrirgefið nú einnig ójafnað minn: Yfir kalda, Ijósa
vitneskjuna um forgengileikann, rís reynsla hinna ágæt-
ustu manna, sú dýpt tilfinninga, hngljómunar og sannfær-
ingar, er neitar því að deyja, mást og hverfa, reynsla af
þeim styrkleika og innra I ífi, er þiggur sjálfa sig undan
tönn tímans, afneitar tímanum og lielgar sér eilífðina eina.
Einar Benediktsson lýsir þessari reynslu víða, meðal ann-
ars í Einrœðum Starkaðar:
Eyði og tómt er í afgrunns-hyl,
jjótt allt jtangað dragi hinn rammi taumur.
Að ósi Jtar falla öll uppsprettu-skil,
— en alltaf er dauðinn jafn-snauður og naumur.
Hver ævi og saga, hvert aldabil
fer eina samleið sem hrapandi straumur.
— Eilífðin sjálf, hún er alein til.
Vor eigin tími er villa og draumur.
Hinn óbreytti liðsmaður kennir þess í rökkri innstu vit-
undar, að hann á aðild að hvoru tveggja, þeim dauða, sem
engan gerir sér fjörvamuninn, þeirri gleymsku, sem engan
gerir sér mannamuninn, og þeim styrk og þenslu mannlegr-
ar reynslu, er storkar bæði dauða og eyðingu. Og þótta hans
vex ásmegin og hann gengur fram og segir: Hér stend ég.