Menntamál - 01.12.1963, Blaðsíða 23
MENNTAMAL
109
Og hann mælir ekki af trúnaðinum við hugsjónina, ekki
a£ góðri samvizku hins dygga verkamanns í víngarðinum,
hann mælir rétt og slétt a£ einfaldri bjartsýni þeirrar lif-
andi tegundar, er trúir því, að henni hafi verið gefinn
ríkulegastur hlutur á jörðu, konungdæmi á jörðu, náð
Drottins og von um eilíft líf. Slík tegund ber verðleikana
í sjálfri sér og þarf einskis í bú að biðja. En í einkalífinu
munu sjónarmiðin jafnan togast á, og fer eftir mönnum,
hvort meira má sín, sú eilífðarkennd, er Einar Benedikts-
son lýsti fyrr, eða vitundin um návist dauðans, sem hann
segir og frá í sama kvæði:
Með jarðneska kraftsins veig á vör
úr visnandi höndum cg skálinni lleygði.
Eg lieyrði ljóð, — mitt líf var í för.
Ljósið handan við daginn ég eygði.
Enn brá ég upp kraftsins blikandi veig.
Þar börðust um lífið elli og galdur.
Ein hönd batt mér iðgrænan liöfuðsveig;
í hinni var svartur dánarfaldur.
— Skálin bar áratug 'í teyg.
Tæmd í dregg bar hún heilan aldur
— og dag af lífi hver dropi sem hneig.
Dauðinn sat lijá mér blakkur og kaldur.
Beygur þessi og hversdagsgrunur hversdagsmannsins nær
að jafnaði ekki út yfir hinn þrönga hring einkalífsins. En
auk þessa ráðast harkalegar spurningar að lærðum og leik-
um, og þeir taka undir orðin „hér stencl ég, ég get eliki
annað“, og þeir bæta e. t. v. við: Þvi að örlögin völdu mér
tegund og hlutskipti, stað og tíma. Og við spyrjum nú, er
þessir menn hugleiða sögu og örlög mannkynsins, hvort þeir
muni telja, og þá af hvaða sökum, ástæðu til að bæta við:
Guð hjálpi mér. Það skal strax tekið fram, að hér á engan
að hrella, þótt bent verði á ýmsar skuggalegar tiltektir
manna, er afdrifaríkar munu verða fyrir framtíð tegundar-