Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1928, Blaðsíða 53

IÐUNN
Alþýöan og bækurnar.
151
er þannig, að hver lína bendir á erlendan uppruna. En
þó sýnir valið á bókinni betur, hvernig lærðum mönnum
getur mistekist, er þeir vilja rita eða þýða fyrir alþýðu.
Þar er vitnað í aragrúa fræðimanna og gengið út frá
því sjálfsögðu, að alþýðan þekki þá alla. Efnisskipun er
líkust því að miðum með fræðiorðaklausum hefði verið
hent í pott og hrært í, en síðan væri lesið eftir því,
sem tilviljunin rétti hendinni miðana.
Eg geri svo tíðrætt um Mannfræðina af því, að miklar
vonir voru tengdar við þýðandann, bókin er hin mest
mishepnaða tilraun, sem gerð hefir verið, er til að
rita alþýðubók á íslenzku. En margar bækur komast
nokkuð í áttina.
Eins og yngstu skáldin syngja líkt og úti á þekju,
vegna þess að þau vilja ekkert annað gera en skálda,
eins eru fræðimenn okkar í háska fyrir því, að verða alt of
stofulærðir. Þeir lifa ekki lengur með alþýðunni, skilja
ekki, margir hverjir, kjör hennar og hugsunarhátt. Þeirra
heimur er heimur erlendra bóká. Þess vegna geta þeir
boðið alþýðu slíkt andans ómeti sem Mannfræðina.
Eg hefi hér að framan bent á það, sem mörgum
okkar alþýðumannanna þykir vera að bókmentastarfsemi
síðustu ára, en að engu getið margs þess bezta, sem
ritað hefir verið. Ekki eru öll skáld kiljönsk, né allir
fræðimenn stofulærðir. En bókmentirnar eru í háska,
vegna sérfræði- og einhæfniskenninga efnishyggjunnar.
Einhæft skáld getur ekki skilið margbreytt mannlíf, né
oinhæfur fræðimaður ritað fyrir marglyndan fjölda. Þetta
er svo sérstaklega háskalegt af því þjóð okkar er svo
smá, að bókmentir okkar geta ekki þrifist, nema allir
*e29ist á eitt, þeim til stuðnings. Og um fram alt mega
el<ki bókmentir okkar þorna og skorpna upp í tómum
lærðum skáldskap og hávísindalegum fræðisyrpum, er