Jörð - 01.10.1941, Blaðsíða 93

verði fágœt perla í islenzkum leikbókmenntum. Þar er konuást, hóg-
vœrð og lítillæti hjartans í gerfi fátækrar, marghrjáðrar konu, lýst
með frábærri nærfærni. Og er það að visu ekki í fyrsta sinn, að
Davíð gerist talsmaður konunnar, er fórnar öllu og fyrirgefur allt;
hann sýnir oss karlmönnunum i spegil, þar sem oss gefur að lita
ónærgætni vora gagnvart hinum góða engli lífs vors, sem oft er
lilfinnanleg, en stundum hrylliieg. Má mikið vera, ef sá þáttur er
ekki heilsteypt listaverk. Hinir þættirnir, hygg ég, að jafnist ekki
á við hann að gallalausri fágun og jafnri dýpt. En stórir drættir
leikritsins i heild virðast bæði frumlegir og áhrifamiklir, en trú-
að gæti ég, að það væri þó veila i gerð leikritsins sem slíks, hvað
margar persónur koma og fara og eru þar með úr sögunni, i stað
þess að eðli leikrits — í þess helzta formi — er fólgið í þróun við-
skipta og baráttu sömu aðiljanna frá upphafi til enda. Samfylgd
kerlingar og Jóns er, þrátt fyrir allt, of náin til þess, að fylla
leikritið með þeim átökum (konflikt), sem leikrit eru venjulega byggð
utan um. Kölski má teljast framhaldsaðili, en þó ekki fullgildur
gagnaðili. Þetta er þá ekki venjuleg leikritsgerð og getur átt sitt
l'ulla gildi jafnt fyrir því, því listformin geta auðvitað verið mörg,
þó að eitt sé veigamest og fjölhæfast. Eg hygg, að það hefði orðið
ómetanleg prýði fyrir leikrit þetta, ef Davið hefði látið hinar himn-
esku persónur tala í Ijóðum. Frá almennu tæknisjónarmiði hefði far-
ið hið bezta á þvi, en Davið fulltreystandi til að framkvæma það
með þeirri snilld, er lengi myndi lifa. Inngangskvæði leikritsins er
hið ágætasta og verkar eins og dýrindis svaladrykkur á þá, er tek-
ið var að þyrsta eftir nýjum Ijóðum frá Davið. Kölski er og lát-
inn tala í Ijóðum og væri Byron hið bezta sæmdur af þvi að liafa
lagt honum aðalljóðið í munn.
Bæði sagan og leikritið gefa mjög verulegar vonir um, að Davíð
eigi eftir að vinna afburðaverk á þeim sviðum, er að sínu leyti
gefi Ijóðunum ekki eftir. Með sameiningu ljóðs og leikrits næði
hann líklega hæst.
LANDKÖNNUN OG LANDNÁM eftir JÓN DÚASON. I-
bindi, I. og 2. hefti. Útgefandi höfundur sjálfur.
UjEFTI ÞESSI eru aðeins upphafið á mjög stórri bók, og er stór-
hugur sá, er lýsir sér i útgáfu hennar á vegum einstaks manns,
varla sambærilegur við neitt annað en jötunverk það, er liggur í
samningu hennar. íslendingar eiga að kaupa þetta-rit. Þeim væri
þá skömm að stríðsgróðanum, ef þeir létu þjóðernislegt liöfuðverk,
sem þetta, falla niður vegna ónógra undirtekta. Það er allt annað
mál, þó að einstök atriði þess orki kannski sum tvimælis. Verk
Thoroddsens liefir orðið að sæta miklum leiðréttingum, og er höf-
uðverk fyrir því.
Jörð 395