Sjómannadagsblaðið - 05.06.1988, Blaðsíða 151

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
149
LOFTSKEYTAMANNATAL OG SAGA
FJARSKIPTANNA
Loftskeytamenn og fjarskipt-
in heitir bók sem Félag ís-
lenskra loftskeytamanna
gaf út um síðustu áramót, en enn
hefur ekki verið send í bókaverslan-
ir. Þetta er glæsilegt verk og mikið
að vöxtum, 480 bls. í stóru broti. Að
meginefni til er bókin í tveimur hlut-
um, annars vegar tal 660 loftskeyta-
manna og hins vegar saga fjarskipt-
anna eftir Ólaf K. Björnsson. en auk
þess er í bókinni getið allra stjórnar-
manna í Félagi íslenskra loftskeyta-
manna frá stofnun til þessa dags og
birtar litmyndir af fána félagsins og
viðurkenningarskjölum þeirra fimm
loftskeytamanna sem kjörnir hafa
verið heiðursfélagar.
Maðurinn á bak við þetta verk er
Ólafur K. Björnsson loftskeytamað-
ur og yfirsímritari á Reykjavíkur
Radíói — en í ritnefnd með honum
sátu: Bogi Þórðarson, Kári Guð-
mundsson, Kristján Jónsson, Héð-
inn Vilhjálmsson og um skeið Sigur-
jón Davíðsson.
í formála að bókinni segir Ólafur
að á árunum eftir heimsstyrjöldina
síðari hafi það fyrst komið til tals að
gefa út lolftskeytamannatal og Félag
íslenskra loftskeytamanna þá látið
útbúa sérstök eyðublöð í því skyni,
en ekkert orðið af frekari fram-
kvæmdum. Það var svo ekki fyrr en á
aðalfundi félagsins 1979 sem málið
kemst aftur á dagskrá — og þá var
samþykkt að fela „nýkjörinni stjórn
félagsins að hefja vinnu að undir-
búningi Loftskeytamanntals.“
Ólafur K. Björnsson var formaður
hinnar nýju stjórnar. „Strax upp úr
áramótunum 1979-1980, fór ég að
vinna að Loftskeytamanntalinu,“
skrifar hann í formálanum: „En mér
varð brátt ljóst að það myndi ekki
verða neitt áhlaupaverk, og hefði
aldrei á því byrjað hefði ég gert mér
grein fyrir hvað ég var að ana út í. Eg
leitaði fyrst upplýsinga um þá loft-
skeytamenn, er horfið höfðu úr
heimi héðan á liðnum árum. Svo erf-
iðlega gekk að grafast fyrir um þá og
afla upplýsinga, að ég var oft kom-
inn á fremsta hlunn með að gefast
upp á verkinu. Að mínu mati var
ekki seinna vænna að hefjast handa,
því að í nokkrum tilvikum voru engir
ættingjar finnanlegir, voru ýmist
hallir úr heimi eða fluttir úr landi.
Þurfti því víða að leita fanga, svo
eitthvað væri unnt að skrifa um þá.“
„Það kom upp í mér vestfirska
kergjan,“ segir Ölafur í spjalli, en
hann lét af formennsku í félagi sínu
til að geta helgað sig þessu verkefni.
Sjálfur skrifaði hann og aflaði
heimilda í um 80 æviágrip, eða töl
flestra þeirra sem látnir voru. Eyðu-
blöð til útfyllingar voru send til allra
loftskeytamanna eða aðstandenda
þeirra, en heimtur voru misjafnar og
mjög tímafrekt reyndist að safna
myndum í talið. Auk Ólafs og félaga
hans í ritnefndinni unnu einnig að
félagatalinu. um lengri og skemmri
tíma, Steingrímur Steinþórsson og
Torfi Jónsson.
Fljótlega eftir að gagnasöfnun að
loftskeytamanntalinu hófst var af-
ráðið að láta fylgja með ágrip af sögu
fjarskiptanna og Félags íslenskra
loftskeytamanna. Var Ólafur valinn
til verksins og fékk hann ekki undan
því skorist.
„Já, ég hafði ekki komið neitt ná-
lægt skrifum og ætlaði mér það
aldrei,“ segir hann. „Mín meining
var aldrei önnur en sú að hjálpa til
við söfnun upplýsinga í loftskeyta-
manntalið og sjá um að það kæmist
loks á prent. En atvikin höguðu því
nú svona til að ég varð jafnframt að
taka að mér að skrá sögu fjarskipt-
anna og þá var náttúrlega ekki um
annað að ræða en að reyna að gera
sitt besta.
Það hjálpaði mér mikið að hafa
verið með þessa sögu meira og
minna í kollinum áratugum saman.
Allt frá því ég var strákur og byrjaði
þrettán ára á símstöðinni á ísafirði
hef ég haft lifandi áhuga á þessari
sögu. Þá var maður með morsinn
nánast á heilanum. Við vorum til að
byrja með sendlar, þessir strákar
heima, en fórum fljótlega að læra hjá
okkar símritara og áður en leið á
löngu gátum við farið að afgreiða
upp á eigin spýtur. Þegar ég útskrif-
aðist úr gagnfræðaskólanum 17 ára
taldist ég búinn að læra nægjanlega
til þess að vera sendur sem fullgildur
símritari til Borðeyrar. Og þar hafði
ég engan til þess að veita mér leið-
sögn, var einn á vakt frá því klukkan
átta á morgnana og til klukkan níu á
kvöldin.“
Ólafur lauk símritaraprófi 1945 og
loftskeytamannsprófi 1948, vann á
ritsímanum á ísafirði og í Reykjavík
— en 1949 fór hann á sjóinn og í
meira en aldarfjórðung var hann
loftskeytamaður á togurunum ís-
borg, Úranusi og Narfa. Frá 1975
hefur hann starfað á Reykjavíkur
Radíói í Gufunesi.
„Ég gerði mér far um að kynnast
persónulega eldri loftskeytamönn-
um og þess vegna má segja að ég
þekki söguna frá fyrstu hendi. Frið-
björn Aðalsteinsson sagði mér t.d.
geysimargt sem nýttist mér við þessa
sögugerð. Svo hef ég lesið árum
saman allt sem ég hef komist yfir um
sögu fjarskiptanna, bæði innlent og
útlent efni, og átti orðið allmikið úr-
klippusafn sem varðaði þessa sögu
og vissi hvar átti að leita heimilda.
Ég var því í rauninni vel í stakk
búinn til að takast þetta á hendur,
þótt það hefði aldrei hvarflað að mér
að fara af sjálfsdáðum að festa þenn-
an fróðleik á blað.
Það bar brátt að, að ég var fenginn
til verksins og hafði égekki nema 8-9
mánuði til stefnu. Ég vann mest á
nóttunni, lá yfir þessu fram undir