Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Qupperneq 87

GUÐMUNDUR B. ARNKELSSON
þessara markmiða grunnskólans, þ.e. aðeins til þeirrar kunnáttu sem birtist í úr-
lausn einstakra prófatriða.
TENGSL SAMRÆMDRA EINKUNNA OG SKÓLAEINKUNNA
Því er stundum haldið fram að samræmd próf hafi stýrandi áhrif bæði á kennslu og
einkunnagjöf (Frederiksen 1984; Ingvar Sigurgeirsson 1983; Menntamálaráðuneyt-
ið 1993). Tilvist samræmdra prófa hafi þannig neikvæð áhrif og verði til þess að
kennsluhættir og námsmat skólans verði einhæfara og miðist alfarið við þau verk-
efni sem búast má við á samræmdu prófi.3
Slíkt gæti haft þau áhrif að tengsl skólaeinkunna við samræmdar einkunnir
myndu breytast eftir því hvort samræmt próf er þreytt í sömu grein og skólaein-
kunn er gefin í. Breytingar á fjölda samræmdra prófa gætu þannig haft áhrif á ein-
kunnagjöf kennara í einstökum námsgreinum. Lengst af hafa samræmd próf verið
haldin í fjórum greinum. Fram að 1980 voru haldin próf í sex greinum en hver nem-
andi tók einungis próf í fjórum þeirra. Síðan var prófunum fækkað og allir tóku próf
í íslensku, dönsku, ensku og stærðfræði. Árin 1990 til 1992 var eingöngu prófað í ís-
lensku og stærðfræði, en vorið 1993 var prófunum aftur fjölgað í fjögur. Ekki er
vitað hvaða áhrif fækkun eða fjölgun samræmdra prófa hefur haft á skólaeinkunnir
í viðkomandi greinum. Ekki er heldur vitað hvaða áhrif breytilegur fjöldi sam-
ræmdra prófa í tungumálum hefur á samræmdu prófin sem matstæki; eru prófin að
mæla eðlisólíka færni eða eru þau öll að mæla sömu almennu færnina í tungumál-
um?
Fyrri rannsóknir benda til að umtalsverð tengsl séu á milli samræmdra ein-
kunna og skólaeinkunna í sömu námsgreinum. I námsferilsathugun Félagsvísinda-
stofnunar Háskóla íslands (Jón Torfi Jónasson og Guðbjörg Andrea Jónsdóttir 1992)
komu fram vísbendingar um tengsl samræmdra einkunna og skólaeinkunna í sömu
greinum hjá nemendum fæddum árið 1969. Flestir tóku þessir nemendur samræmd
próf vorið 1985. Samkvæmt athuguninni eru mjög náin tengsl milli samræmdra ein-
kunna innbyrðis og við skólaeinkunnir í sömu greinum.
Gerður G. Óskarsdóttir (1992) komst að svipuðum niðurstöðum við þáttagrein-
ingu samræmdra einkunna og skólaeinkunna í sömu greinum. Hún athugaði úrtak
626 einstaklinga úr námsferilsathugun Félagsvísindastofnunar Háskóla Islands
sem tóku samræmd próf en voru skemur en tvö ár í framhaldsskóla. Niðurstöður
hennar gáfu til kynna að skólaeinkunnir væru að mæla nánast sömu kunnáttu og
samræmdar einkunnir. Samkvæmt þeim mátti lýsa tengslum einkunna með tveim-
ur óháðum þáttum sem skýrðu þrjá fjórðu af sameiginlegri dreifingu einkunna.
Annar þátturinn var tungumálaþáttur með hátt vægi (loading)4 á samræmdar ein-
3 Slík stýring er þó ekki að öllu leyti neikvæð því að hún stuðlar að því að námskrá sé fylgt við kennsluna. Þó því
aðeins að inntak samræmds prófs sé í samræmi við ríkjandi námskrá, prófað sé úr námsmarkmiðum hennar í
réttum hlutföllum og kennarar viti ekki úr hvaða námsmarkmiðum verður prófað hverju sinni. Óljóst er hvort
samræmdu prófin hérlendis standast slíkar kröfur.
4 Vægi vísar til tengsla einkunna (prófa) við þætti. Vægi er á kvarðanum -1,0 til +1,0, þar sem -1,0 vísar til
fullkominna neikvæðra tengsla, 0,0 vísar til engra tengsla og +1,0 vísar til fullkominna jákvæðra tengsla.
85