Uppeldi og menntun - 01.01.1994, Síða 133

KRISTINN BJORNSSON
Þessar þjóðfélagsbreytingar leiða til nýrra vandamála sem leita þarf með til sál-
fræðiþjónustu skóla. Hlutverk hennar verður því annað, og hún verður að breyta
aðferðum sínum og sjónarmiðum í samræmi við „íslenska menningu" eins og hún
er á hverjum tíma.
Ég nefndi nýjar stofnanir og breytingar á þjóðháttum sem dæmi til að skýra það
að sjónarmið okkar varðandi sálfræðiþjónustu verða ekki bara til í höfðum sérfræð-
inganna. Ytri breytingar á aðstæðum sem við höfum enga stjórn á knýja á um nýja
■ hugsun og leit að nýjum leiðum, þetta á svo sinn þátt í breytilegum viðhorfum og
þannig mun það ávallt verða.
Ég ætla ekki að fjölyrða um þróun síðustu ára, en níunda áratuginn þekkja
flestir af eigin raun. Eftir brey tingaskeið í tengslum við f jölgun starfsliðs og tilkomu
nýrra deilda, sem olli skoðanaskiptum og leit að nýjum leiðum, virðist jafnvægi
hafa náðst á ný. Ymsar breytingar hafa orðið og eru alltaf að verða. Nefna má lengri
viðveru í skólum, aukin áhrif félagssálfræðilegra sjónarmiða, þróun skóla, sbr.
nemendaverndarráð, skipulegri athugun á því hverjir þurfa sérkennslu og nánari
samvinnu við þá sem annast sérkennslu. Greining á vandkvæðum einstakra nem-
enda og meðferð eða sállækning hefur þó haldið velli og er jafnvel hjá sumum
starfsmönnum meiri en áður var. Notkun prófa, sem nánast var bannfærð af
sumum um tíma, hefur nú aftur aukist. Það eru að sjálfsögðu mörg önnur próf not-
uð nú en í upphafi starfseminnar, enda úr miklu meiru að velja en þá var.
NIÐURLAG
Mér finnst athygli vert þegar litið er til baka að stefnur og kenningar sem upp hafa
komið um róttækar breytingar og valdið hafa sveiflu í einhverja átt, hafa fljótt
aðlagast á þann hátt að starfsemin hefur aftur færst nær meðalveginum. Það er þessi
meðalvegur sem flestir hafa farið alla tíð og virðist líka ætla að verða leið framtíðar-
innar. Róttækar hugmyndir um breytingar eru í rauninni leit að leiðum til að leysa
sem best af hendi verk, sem við vitum ekki fyrirfram hvernig eigi að vinna og ekki
hafa verið leyst af hendi áður. Mikið af verkum okkar sérfræðinga í sálfræðiþjón-
ustu og jafnvel sérkennslu er þess eðlis að þar er verið að ryðja nýjar brautir. Það er
verið að reyna að finna skýringar á vanda og leysa vanda sem að litlu var sinnt áður
og enginn vissi hvernig ætti að leysa. Þess vegna er leit sífellt æskileg og nauðsyn-
leg, og hún verður án efa eitt af einkennum þróunarinnar í framtíðinni. Menn geta
hlaupið í gönur við slíka leit, en þó er gott að fara ekki alltaf hina ruddu braut sem
mótuð hefur verið í löngu starfi. Samt sem áður leita menn oftast jafnvægis og nálg-
ast meðalveginn. Nú um stundir virðist mér, líkt og getið var um í upphafi, að sál-
fræðiþjónusta skóla sé alhliða geðvernd fyrir börn á fræðsluskyldualdri, en með
sérstakri áherslu á og tengd þeim vandamálum sem varða nám og skólavist.
131