Uppeldi og menntun - 01.09.2004, Síða 116

BOÐSKIPTI i LEIKSKÓLA
Það kemur náttúrulega af sjálfu sér þegar allir eru ekki með sömu reglurn-
ar. Ef fólk er að vinna ofan í hvert annað og breyta ofan í hvert annað þá
náttúrulega finna krakkarnir þetta og reyna allt og verða miklu erfiðari og
komast upp með meira.
Fram kom hjá nokkrum viðmælenda að uppeldisleg umræða hefði áhrif á viðhorf
þeirra og þróun í starfi. Umræðan væri einnig nauðsynleg til að veita starfsfólki það
aðhald sem það þyrfti á að halda og stuðli jafnframt að því að hægt væri að sjá
hegðun barnanna í nýju ljósi. Fagfólk leikskólans ætti að leiða umræðuna og voru
deildarstjórar, aðstoðarleikskólastjóri og leikskólastjóri nefndir í því skyni.
UMRÆÐA
Markmið rannsóknarinnar var að kanna boðskipti barna sem áttu í samskiptaerfið-
leikum og íhlutun fullorðinna í frjálsum leik og hópstarfi. Einnig voru athuguð við-
horf starfsmanna til eigin hlutverks í samskiptum barnanna.
Niðurstöður rannsóknarinnar leiddu í ljós ákveðin einkenni á boðskiptum drengj-
anna og hvernig ólík viðbrögð, bæði leikfélaga og starfsfólks höfðu áhrif á þróun
samskipta og leiks. Fram komu bæði jákvæðir og neikvæðir þættir. I leik barnanna
sáust samskipti sem einkenndust af gagnkvæmni og samleik. Jafnframt var tekist á
um völd og einnig bar á því að þau höfnuðu hvert öðru með neikvæðum aðferðum.
Hópstarfið var í huga viðmælenda tengdara skólastarfi en leikurinn. Erfiðleikar í
samskiptum komu síður fram en í frjálsum leik. Stjórnin er meira í höndum hins full-
orðna, ólíkt því sem er í leiknum. Starfsmaður er nálægur allan tímann og hefur yfir-
sýn og betra tækifæri til að styðja við hvert og eitt barn og við samskipti milli barn-
anna.
Samskipti barnanna
Fram kom að drengirnir sem athyglin beindist að sýndu hæfni og löngun til sam-
skipta ásamt samningsvilja. Þeir reyndu að vekja athygli á sér og leita eftir stuðningi
leikfélaga sinna á ýmsan máta. Þeir gáfu óskir sínar eða langanir gjarna til kynna með
svipbrigðum og hljóðum fremur en orðum. Þessum óyrtu boðskiptum beittu þeir í
því skyni að vekja athygli á sér og til að ná sambandi bæði við leikfélaga og kennara.
Þeir gáfu einnig til kynna löngun sína til leiks með því að nota leikrödd og orð. Þetta
er í samræmi við hugmyndir Marte meo (Aarts, 2000) sem segir að sérhver maður búi
yfir hæfni til þess að eiga í uppbyggilegum boðskiptum við aðra.
Viðbrögð félaganna við drengjunum voru mismunandi og í ljós kom að jákvæð
samskipti leikfélaga studdu við og ýttu undir þróun boðskipta hjá drengjunum sem
áttu í samskiptaerfiðleikum. Þessar niðurstöður eru í samræmi við það sem fræði-
menn halda fram um að félagsleg boðskipti og jafningjasamskipti verði stöðugt
mikilvægari þegar börnin fara að þróa leikhæfni sína. Til þess að leikurinn þróist
verða börnin að fást við gagnkvæma aðlögun hvert að annars hugmyndum og að
gefa og þiggja í samskiptum sínum innbyrðis (Frönes, 1994; Garvey, 1977; Kemple,
114