Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1982, Blaðsíða 36
34
Árbók Háskóla íslands
Tafla yfir tegundir sýna og fjölda þeirra árin 1980—81.
strok blóð
gröftur mænuv.
Þvag o.fl. liðv.
1980 19008 6746 7130
1981 18234 7091 8003
saur lekanda- sýni berkla- sýni sermi alls
2033 4389 2059 5679 47044
2605 5244 2049 5629 48855
3.3. Nýjar rannsóknaraðferðir.
3.3.1.
Á árinu 1979 var byrjað að rækta cam-
pylobacter jejuni, þarmabakteríu, sem kom-
ið hefur i ljós á síðasta áratug víða um lönd,
og veldur niðurgangi í um það bil jafnmikl-
um mæli og salmonellur. Leitað er nú að
þessari bakteríu í öllum innsendum saur-
sýnum.
3.3.2.
Á árinu 1981 hófst rannsókn til leitar að
chlamydia trachomatis í sýnum frá fólki,
grunuðu um kynsjúkdóma. Þessi baktería er
nú víðast talin heldur algengari orsök þvag-
rásarbólgu en lekandabakterían. Clamydiur
eru frábrugðnar venjulegum bakteríum að
því leyti að þær fjölga sér ekki á dauðum
ætum, heldur þarf gróður af lifandi frumum
að rækta þær. Hefur nú tekist að þróa þessa
rannsóknaraðferð á sýkladeild R.H. í sam-
vinnu við sýkladeild háskólans í Kaup-
mannahöfn.
3.3.3. Penicillinasapróf.
Það er gert til að kanna, hvort baktería
framleiði hvata (penicillinasa, beta-lact-
amasa), sem getur rofið ákveðna tengingu í
sameind penicillinlyfja og þar með eyðilagt
lyfið. Þetta próf er nú gert á vissum bakter-
íutegundum, sem hafa verið penicillin-
næmar þar til á undanfömum árum, að
stöku stofnar þeirra hafa öðlast hæfileika til
að mynda nefndan hvata. Aðallega er hér
um að ræða homophilus injluenzae, sem
veldur stundum heilahimnubólgu auk sýk-
inga í öndunarvegum, og n. gonorrhoeae,
þ.e. lekandasýkilinn.
3.4. Faraldsfræðileg verkefni.
3.4.1. Neisseria meningitidis.
Fylgst hefur verið með heilahimnu-
bólgufaraldri af völdum n. meningitidis, sem
hófst hér á landi 1975 og hefur verið að
dvína út undanfarin tvö ár. Reynt hefur
verið að halda skrá yfir allar meningo-
kokkasýkingarálandinufrá 1975, bæði þær
sem greinst hafa með bakteríurannsóknum
og þær sem greindar hafa verið eingöngu af
einkennum sjúklinga. Hefur verið hringt til
lækna út um land á nokkurra mánaða fresti
til að fá upplýsingar um ný tilfelli. Niður-
stöður hafa verið birtar.
3.4.2. Neisseria gonorrhoeae.
í samvinnu við kvenlækningadeild
Landspítalans eru tekin sýni til leitar að n.
gonorrhoeae frá öllum konum, sem koma á
deildina til fóstureyðingar eða vegna gruns
um legpípusýkingu. Er þetta gert í því skyni
að kanna tíðni sýkinga af völdum n. gon. hjá
þessum hópum kvenna. Rannsókninni er
ekki lokið. Hún er kostuð af ríkisspítölun-
um.
Sumarið 1981 ferðaðist sérfræðingur frá
sýkladeild (Ó.St.) út um land og heimsótti
heilsugæslustöðvar, héraðslækna og sjúkra-
hús til að leiðbeina um greiningu á n. gon.
og kynna nýtt flutningsæti til sendingar á
sýnum. Var þetta gert í samráði við land-
lækni í því skyni að bæta könnun á tíðni
lekandasýkinga hér á landi og vekja athygli
lækna á því, að penicillinónæmum stofnum
n. gonorrhoeae gæti farið að fjölga hér. Slíka
stofna er nauðsynlegt að finna sem fyrst og