Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1982, Side 39
Læknadeild og fræðasvið hennar
37
til Austurlands, í september og október 1979
og í júní og júlí 1980. Rannsakaður var 531
Héraðsbúi, flestir Austfirðingar í ættir fram.
Hæð og þyngd, húðfita og beinstærð,
hjartarafrit, blóðþrýstingur, lungnastærðir,
loftskiptageta, súrefnisneysla, blóðfita,
se-kreatin, haemoglobin, haematokrit og
þvagsýra voru mæld. Hjartarafrit, blóð-
þrýstingur og loftskiptageta voru mæld,
bæði í hvíld og við stigvaxandi áreynslu, og
súrefnisneysla mæld við vaxandi vinnu.
Einnig voru kannaðar neysluvenjur og
hreyfing í vinnu og frístundum, heilsufar,
lyfja- og tóbaksnotkun o.fl.
Starfsfólk rannsóknastofunnar skýrði frá
niðurstöðum þessara rannsókna í sex erind-
um á ráðstefnu um rannsóknir í læknadeild
árið 1981 og í fjórum erindum á sams konar
ráðstefnu árið 1982. Einnig voru niður-
stöður kynntar með fjórum erindum á 5.
alþjóðaþinginu um heilsufar á norðurslóð í
Kaupmannahöfn í ágúst 1981, og sumarið
1982 birtust þrjár ítarlegar greinar um
niðurstöður rannsóknanna á Héraðsbúum
(sjá ritskrá). Unnið er að áframhaldandi
urvinnslu á þeim efnivið sem safnað hefur
verið og að undirbúningi rannsókna í
Manitoba.
Rannsóknir á æðum
Hitastigsbreytingar í útlimum geta orðið
nijög miklar hjá þeim dýrum, sem lifa í
köldu loftslagi. Hitastig getur orðið allt að
frostmarki í útlimum þegar umhverfishiti
verður lágur, þótt bolhitastig sé hátt og
jafnt. Rannsóknimar hafa beinst að því að
athuga hvort viðbrögð sléttra vöðva við nor-
adrenalíni eru mismunandi eftir því hvort
vöðvarnir koma úr æðum misheitra vefja
útlima eða jafnheitra vefja bols. Þetta var
gert á fjórum dýrategundum, tveim spen-
dýrum (sel og lambi) og tveim fuglum (önd
°g hænu). Einnig var athugað hvort út-
limaæðar þeirra dýrategunda, sem að jafn-
aði lifa við lægri umhverfishita, héldu sam-
dráttargetu sinni betur en æðar þeirra teg-
unda, sem lifa við hærri umhverfishita.
Niðurstöður benda til, að æðar sem koma
úr vefjum, þar sem hitastig getur orðið mjög
lágt (t.d. hreifar sela, fætur anda), hafi slétta
vöðva í æðaveggjum, sem sýna viðbrögð við
noradrenalíni við mun lægra hitastig en
æðar frá vefjum með hærri og jafnari hita.
Greint var frá fyrstu niðurstöðum þessara
rannsókna á fundi norræna lífeðlisfræð-
ingasambandsins í Árósum árið 1981 og á
ráðstefnu um rannsóknir í læknadeild 1982
(sjá ritskrá).
Sumarið 1982 tók dr. Stefán B. Sig-
urðsson til starfa við stofnunina. Hann
hefur um langt árabil stundað rannsóknir á
raffræðilegum og aflfræðilegum eiginleik-
um postæðar við lífeðlisfræðistofnun há-
skólans í Lundi og birt fjölda greina um það
efni (sjá ritskrá).
Rannsóknir á fiskum
í síðustu árbók var gerð grein fyrir þeim
rannsóknum á lífeðlisfræði fiska sem þá
voru hafnar. Þeim var fram haldið og þær
auknar.
Sjónskyn
í nethimnu augna sumra fiska verða
breytingar á byggingu taugamóta í tengslum
við birtumagn umhverfis. Talið er að þessar
breytingar lúti að einhverju leyti stjórn
miðtaugakerfis. í samvinnu við háskólana í
Montreal og í Hiram í Ohio var kannað
hvort köngull (pineal) í heila fiska kæmi við
sögu. Notaðir voru fiskar af tegundinni
Fundulus heteroclitus.
Búsvæði og lífshættir fiska eru af marg-
víslegum toga og ýmis líffæri og líffærakerfi
þeirra sýna fjölbreytileg dæmi aðlögunar.
Rannsóknir Sigurðar Snorrasonar líffræð-
ings o.fl., sem nú standa yfir á fiskstofnum í
Þingvallavatni, gefa til kynna, að þar séu
fjögur afbrigði bleikju (Salvelinus alpinus),
sem virðast talsvert ólík hvað varðar útlit,
fæðuval og hegðun. Sýni hafa verið tekin af