Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1982, Qupperneq 42

40
Árbók Háskóla íslands
Þá var ákveðið að reyna að ná skipulega
til allra kvenna og telpna, sem ekki hefðu
þegar verið rannsakaðar eða reynst mót-
efnalausar, kanna ónæmisástand þeirra,
sem það vildu, bjóða bólusetningu þeim,
sem hefðu engin eða léleg rauðuhundamót-
efni, og fylgjast með árangri bólusetningar
hjá þeim, sem hana fengu. Þetta verkefni
var unnið í samvinnu við landlækni, héraðs-
og heilsugæslulækna á landsbyggðinni og
borgarlækni í Reykjavík. Sýnasöfnun til
mótefnamælinganna var kostuð af heil-
brigðisstjóm og heilsuvemdarstöðvum.
Áætlað var, að verkefnið tæki 2 ár. Frá
júníbyijun 1979 til áramóta 1982—1983 voru
rannsökuð á Rannsóknastofu í veirufræði
sýni frá 27.628 konum og telpum úr öllum
læknishéruðum landsins vegna þessa verk-
efnis.
Síðan rannsóknir þessar hófust hafa verið
rannsökuð blóðsýni frá 46.319 konum og
telpum og gerðar 70.866 mælingar á mót-
efnum gegn rauðum hundum í þeim hópi,
ýmist til að kanna ónæmisástand, greina
sýkingar eða fylgjast með árangri bólusetn-
inga.
Ónæmisástand allflestra kvenna á barn-
eignarskeiði er nú þekkt hjá hverri einstakri
konu. Fylgst er með magni og endingu
mótefna í blóði þeirra, sem hafa verið
bólusettar. Árlega er nú kannað ónæmis-
ástand allra 12 ára telpna á landinu og þeim
mótefnalausu boðin bólusetning. Ári síðar
er svo kannað, hvaða árangur bólusetningin
bar, og sú aðgerð endurtekin ef hún hefur
mistekist.
Á Reykjavíkursvæðinu hefur starfsfólk
veirurannsóknadeildar farið í skólana með
útbúnað til mælinganna og notað við þær
mjög auðvelda og handhæga aðferð, sem
hefur þróast á deildinni, til að athuga
ónæmisástand stærri hópa (sjá ritskrá). Fara
tveir starfsmenn skipulega í skólana tvisvar í
viku síðdegis, og næst þannig að mæla allar
12 ára telpur í Reykjavík, Kópavogi, Hafn-
arfirði og Mosfellssveit á tímabilinu frá
októberbyrjun til jóla. Þessi vinna hefur
verið unnin í mjög ánægjulegu samstarfi við
hjúkrunarfræðinga, sem ráðnir eru til
heilsugæslu í skólum á þessum stöðum, og
kann starfsfólk veirurannsóknadeildar þeim
bestu þakkir fyrir.
Þeir, sem annast heilsugæslu í skólum í
fjarlægari byggðum, senda blóðsýni til
þessara mælinga. Um 2000 telpur eru í 12
ára árganginum á hverju ári. Ætlunin er að
fylgjast vel með magni og endingu mótefna í
bólusetta hópnum, þar til ljóst er hve lengi
er vöm að bólusetningunni. Þessi ónæmis-
aðgerð er enn svo ný, að hvergi er þekkt, hve
lengi mótefni endast. Island erfyrsta landið,
þar sem náðst hefur til nær allra unglings-
telpna og flestra kvenna á bameignaskeiði í
rannsókn á ónæmisástandi hverrar ein-
stakrar gegn rauðum hundum. Niðurstöður
rannsóknanna eiga að vera aðgengilegar
hverri einstakri konu. Þær hafa verið skráð-
ar og sendar heilsugæslustöðvum og lækn-
um, strax að loknum mælingum. Að auki
hafa þær allar verið skráðar í tölvu Land-
spítala og eru rækilega skráðar í spjaldskrá
veirurannsóknadeildar, þar sem hægt er að
fletta þeim upp ef með þarf í framtíðinni.
Þessar rannsóknir hafa vakið talsverða
athygli erlendis og starfsfólk veirurann-
sóknadeildar flutt um þær nokkur erindi á
ráðstefnum og á rannsóknastofum í ná-
grannalöndum, auk fræðsluerinda hér.
2) Rannsókn á ónœmisástandi barna og
unglinga gegn hettusóttarveiru.
Gerð var rannsókn á ónæmisástandi
bama af Reykjavíkursvæðinu og unglinga
úr ýmsum læknishéruðum gegn hettusótt-
arveiru. Áður hafði verið könnuð farald-
ursfræði hettusóttar og ónæmisástand eldra
fólks í sveitum. Verið er að vinna úr niður-
stöðum þessara rannsókna.
3) Rannsóknir á mótefnum gegn visnuveiru t
blóöi manna.
Athuguð voru visnumótefni í blóði mis-
munandi aldurshópa heilbrigðra og í blóði
sjúklinga með margs konar langvinna og