Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1982, Page 47

Læknadeild og fræðasvið hennar
45
í þessari ætt hafa skyldleikagiftingar líka
tíðkast í óvenjulega ríkum mæli, og gefur
þetta einstakt tækifæri til þess að rannsaka
hér á landi samspil erfðafræðilegra og
ónæmisfræðilegra orsakaþátta gigtarsjúk-
dóma.
Ónœmisbœling og uppvakning á veirum í
þunguðum konum. Það hefur lengi verið
ráðgáta, hvernig fóstur geta dafnað í móð-
urkviði, því að ónæmiskerfi verðandi
mæðra ætti að ráðast gegn fóstrunum eins
og hverjum öðrum framandi vefjagræðlingi.
Skýringin á þessari þolun (tolerance) er
sumpárt talin vera að ónæmiskerfið sé bælt
meðan á þungun stendur. Unnið hefur verið
að því undanfarin 4 ár í samvinnu við fæð-
ingalækna, frumufræðinga og veirufræð-
mga í Lundúnum að kanna eðli þessarar
ónæmisbælingar, og hefur þetta verkefni
verið kostað af Medical Research Council.
Niðurstöður þessara rannsókna hafa vakið
ýmsar áleitnar spurningar, og er auðveldara
að leysa sumar þeirra hérlendis heldur en í
erlendri stórborg. Ber þar hæst þann mögu-
leika, að orsakasamband geti verið milli
ákveðinna tegunda krabbameins í konum
og uppvakningar á vissum veirum, sem
onæmisbælingin orsakar í sumum þunguð-
um konum. Er hér um að ræða veirur af
tegund, sem veldur krabbameini í dýrum.
Verið er að leggja drög að samvinnu við
Fæðingadeild Landspítalans og fleiri aðilja
hér á landi varðandi áframhaldandi rann-
sóknir á þessu sviði.
Ónæmisfrœðilegir orsakaþœttir sóraveiki
(psoriasis). Vaxandi líkur benda til að þessi
algengi húðsjúkdómur, sem getur stundum
einnig hlaupið í liðamót, eigi rætur að rekja
td truflunar í ónæmiskerfi. Með styrk frá
Wellcome Trust hefur undanfarin 2 ár verið
unnið að rannsóknum á ónæmisfræðilegum
orsökum þessa sjúkdóms í samvinnu við all-
marga húðlækna í Lundúnum. Niðurstöð-
urnar benda eindregið til þess, að ónæmis-
kerfið orsaki húðskemmdir þessa sjúkdóms.
Hlutdeild komplimentþátta í sýkladrápi
átfruma og átfrumugallar í sjúklingum á
ónœmisbœlandi meðferð. Með stuðningi frá
Wellcome Trust hefur nú verið unnið að
þessu verkefni í 6 ár. Rannsóknaniðurstöð-
umar hafa birst í mörgum tímaritsgreinum
og eru jafnframt uppistaða tveggja doktors-
ritgerða. Er líklegt að þessi vinna muni hafa
hagnýtt gildi fyrir sjúklinga með krabba-
mein, liðagigt og fleiri sjúkdóma, sem
krefjast meðferðar er lamar ónæmiskerfið.
Ráðgert er að taka upp samvinnu við þá,
sem slíkar lækningar stunda hérlendis, í því
skyni að reyna að bæta hag þessara sjúkl-
inga.
Önœmisviðbrögð í miðtaugakerfi. Þessar
rannsóknir hafa nú staðið í 3 ár, og hafa þær
leitt í ljós að sum ónæmisviðbrögð eru öfl-
ugri í miðtaugakerfi heldur en í nokkrum
öðrum stað líkamans. Þessi uppgötvun var
kynnt á 1. alþjóðaþingi um taugaónæmis-
fræði í september 1982, og hún er efni
doktorsritgerðar, sem Theresa Santos mun
verja við Lundúnaháskóla í desember 1982.
Reynt verður að halda þessum rannsóknum
áfram hérlendis, einkum að því er varðar
hugsanleg tengsl þessa fyrirbæris við
multiple sclerosis og aðra mikilvæga sjúk-
dóma.
Staða ónæmisfræðinnar
í árslok 1982
Þegar Helgi Valdimarsson var skipaður
dósent í ónæmisfræði við læknadeíld árið
1975, var stjórn læknadeildar, háskólayfir-
völdum og menntamálaráðuneytinu til-
kynnt, að hann myndi dveljast áfram er-
lendis uns búið væri að tryggja fjárhags-
grundvöll fyrir þá lágmarks starfsaðstöðu,
sem þarf til þess að kennari í fullu starfi við
Háskóla íslands geti rækt rannsóknaskyldu
sína. Þessi ákvörðun var ítrekuð I bréfi til
háskólarektors í október 1977 og einnig á
fundi deildarráðs læknadeildar í apríl 1979.
Var talið óyerjandi að byrja að þiggja full
laun fyrir að veita forstöðu nýrri grein við
Háskóla íslands, áður en búið væri að