Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1982, Qupperneq 84

82
Árbók Háskóla íslands
ulvirkra. Könnuð verða áhrif hita, rafsviðs,
segulsviðs og geislunar á rafeindir, segul-
virkni og hljóðeindir. Kuldapottur fyrir
fljótandi helíum, sem nær niður í 1—2 °K,
hefur verið keyptur, og margvíslegur fylgi-
búnaður með honum hefur verið smíðaður:
lofttæmikerfi, hitastýring o.fl. Vísindasjóð-
ur hefur styrkt þessar rannsóknir, og Ca-
vendish-stofnunin í Cambridge hefur gefið
Eðlisfræðistofu ýmsan ágætan búnað.
Á síðustu árum hefur verið unnið að
rannsókn á umgjörð í glerkenndu bergi
(Öm Helgason), samspili rafeindatvístrunar
og segulvirkni í málmglerjum (Hans Kr.
Guðmundsson) og á seguleiginleikum
veikra járnsegla og sambandi rafeindagerð-
ar og seguleiginleika (Þorsteinn I. Sigfús-
son).
Langtímamarkmiðið er, að rannsóknirn-
ar tengist íslenskum efnis- og tækniiðnaði.
Enda þótt megináhersla yrði lögð á grunn-
rannsóknir, yrði hagnýtum verkefnum
einnig sinnt, nt.a. í tengslum við aðrar ís-
lenskar rannsóknarstofnanir, og mætti
þannig treysta starf beggja aðila.
Innlent eldsneyti
Unnið hefur verið að athugunum á hag-
kvæmni framleiðslu eldsneytis hér á landi.
Athyglin hefur einkum beinst að fram-
leiðslu metanóls úr vetni og sorpi og amm-
óníaks úr vetni.
Metanól er sennilega hagkvæmast fyrir
bifreiðir, en til að spara innlendar kolefnis-
námur er líklega heppilegast að nota
ammóníak fyrir fiskiskip. Ammóníak hefur
þegar verið prófað við stofnunina sem elds-
neyti á bensínvél, og fyrirhugað er að prófa
það einnig á 100 kw dísilvél.
Nýting vindorku
Vindmylla var sett upp í Kárdalstungu I
Vatnsdal, þar sem vindorku var breytt í
varma. Töluvert stærri vindmylla var síðan
sett upp í Grímsey, þar sem prófa á tölvu-
stýrða stýringu á vatnsbremsunni.
Hönnun og smíði rafeindatækja
Á síðustu tíu árum hafa möguleikar til
hönnunar og smíði rannsóknatækja gjör-
breyst með tilkomu örtölva og dvergrása
rafeindatækninnar. Á eðlisfræðistofu hefur
þessi starfsemi aukist mjög á síðustu árum,
en mörg verkefnanna hafa verið unnin með
samvinnu við jarðeðlisfræðideild.
Þáttaskil urðu á þessu sviði árið 1978,
þegar tekið var að beita örtölvum við
hönnun skráningartækja og ráðist var í
hönnun tölvuvæddra rafeindavoga fyrir
frystihús, en bæði þessi verkefni voru unnin
undir stjórn Rögnvalds Ólafssonar. í
vogaverkefninu var höfð náin samvinna við
Framleiðni s.f. og nokkur frystihús. 1982 var
síðan gerður samningur við Framleiðni um
framleiðslu á vogakerfunum gegn ákveðnu
framleiðslugjaldi.
Með vogasmíðinni var farið út á nýja
braut, því á þessu sviði biðu augljóslega
mjög álitlegir möguleikar, sem lítt virtist
sinnt af öðrum.
Með fjárlögum ársins 1979 fékkst viður-
kenning Alþingis á þessum nýja þætti raf-
eindastarfsins, en þá fékkst álitleg fjárveit-
ing til tækjakaupa og til að ráða rafmagns-
verkfræðing.
Önnur verkefni
— Eðlisfræðistofan tók þátt í lekaleit við
Sigöldu, þar sem m.a. var beitt geislavirkum
efnum til að rekja rennsli grunnvatns.
— Unnið var áfram að endurbótum á íssjá í
samvinnu við jarðeðlisfræðistofu og tekinn
þáttur í rannsóknarleiðangrum á Vatnajök-
ul.
— í samvinnu við jarðeðlisfræðistofu var
unnið áfram að gerð segulkorts af öllu Is-
landi.
— Unnið var í samvinnu við „Forsögsan-
læg Risö“ í Danmörku að þróun endur-
bættra geigernema til mælinga á mjög veik-
um geislasýnum.
— Unnið var að smíði Ijósfræðitækja fyrir
Orkustofnun og Hafrannsóknastofnun.