Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1982, Síða 85
Verkfræði- og raunvísindadeild og fræðasvið hennar
83
2. Efnafræðistofa
Markmið starfseminnar
Efnafræðistofa veitir kennurum í ýmsum
greinum efnafræði rannsóknaaðstöðu, eftir
því sem unnt er. Starfsaðstaða er takmörk-
uð, og hafa sumir kennarar efnafræðiskorar
rannsóknaaðstöðu hjá rannsóknastofnun-
um atvinnuveganna, þ.e. Hafrannsókna-
stofnun, Rannsóknastofnun fiskiðnaðarins
°g Rannsóknastofnun landbúnaðarins.
Markmið starfseminnar er margþætt,
m.a.:
a) Öflun nýrrar þekkingar og skilnings á
byggingu, eðli og eiginleikum efna og
umhverfis.
b) Könnun leiða til nýsmíða efna, ýmist
nýrra leiða að þekktum efnum eða
myndun nýrra efnasambanda.
c) Könnun leiða til að nýta hugsanlegar
náttúruauðlindir landsins og til að skapa
verðmæti úr lífrænum og ólífrænum
aukaafurðum og úrgangi.
d) Símenntun kennara, en með rannsókna-
starfsemi er leitast við að endurnýja
stöðugt fagþekkingu kennara.
e) Veita nýútskrifuðum efnafræðingum
tækifæri til rannsóknastarfa í 1—3 ár að
námi loknu.
Starfslið og húsnæði
Próf. Sigmundur Guðbjarnason var for-
stöðumaður efnafræðistofu, en auk hans
starfa við stofuna fjórir fastráðnir kennarar,
fimm sérfræðingar og tveir aðstoðarmenn.
Tveir kennarar efnafræðiskorar, sem starfs-
aðstöðu hafa hjá rannsóknastofnunum at-
vinnuveganna, hafa einnig formlega að-
stöðu í efnafræðistofu. Starfsemi stofunnar
fer að mestu fram í húsi Raunvísindastofn-
unar háskólans við Dunhaga.
Helstu rannsóknarverkefni
Lífefnafræði streitu (Sigmundur Guð-
bjarnason, Ágústa Guðmundsdóttir, Elsa
Benediktsdóttir, Guðrún Skúladóttir)
Tilgangur þessara rannsókna er að kanna
áhrif streitu og breytinga á lífsskilyrðum á
efnasamsetningu í hjarta og heila. Streita
var framkölluð með gjöf á adrenalíni, nor-
adrenalíni eða isoproterenol í tvær vikur.
Aðlögun að breyttum lífsskilyrðum var at-
huguð á nýburaskeiði (þ.e. á fyrstu vikum
eftir fæðingu) og við megrun. Tilraunimar
voru framkvæmdar á rottum. Við aðlögun
að streitu eða miklum breytingum á lífs-
skilyrðum verða marktækar breytingar á
fitusýrusamsetningu fosfólipida í frumu-
himnum hjartavöðva. Margendurtekið
áreiti eða erting veldur einnig breytingum í
heila. Frekari athuganir verða gerðar á eðli
streituaðlögunar og hvemig unnt væri að
hafa áhrif á streituþol með mataræði eða
lyfjum. Mæld verður virkni hvata sem
kljúfa fitusýrur úr fosfófipidum (Plipase
A2), og jafnframt verður rannsökuð inn-
bygging geislavirkra fitusýra í fosfólipida
frumuhimna.
Kransæðasjúkdómar í mönnum og
skyndilegur hjartadauði (Sigmundur
Guðbjarnason og Guðrún Skúladóttir í
samvinnu við Jónas Hallgrímsson og Þórð
Harðarson, læknadeild)
Tilgangur þessa verkefnis er að kanna
magn og efnasamsetningu fosfólipida og
annarra fituefna í ýmsum hlutum hjartans
(forhólf, afturhólf) úr mönnum sem látist
hafa af a) slysförum eða b) skyndilegum
hjartadauða, ýmist af völdum kransæða-
sjúkdóma, ofnotkunar áfengis eða af öðrum
ástæðum. Fitusýrusamsetning fosfólipida
hefur áhrif á stöðugleika frumuhimnu og