Hugur - 01.06.2002, Page 128

Hugur - 01.06.2002, Page 128
Hugur Þorsteinn Gylfason síðustu tvö hunduð árin eða svo. Drögin að þeim örlögum hennar eru uppistaðan í stjórnspeki 18du aldar: hjá Montesquieu, Helvetius, Hol- bach, Rousseau og einkum þó Hume.4 I mörgum kennslubókum og fræðiritum á tuttugustu öld eru sjónarmið sem henni eru eignuð, stundum með hæpnum rétti, kölluð firrur.5 En þrátt fyrir allt þetta fer eitt einasta hugtak úr þessari hefð með þó nokkurt hlutverk í heiminum á síðustu áratugum. Þetta hugtak hét „náttúruréttindi“ áður fyrr. Við notum yfirleitt ekki það orð, kannski vegna þess að við höfum gleymt hvað orðið „náttúra“ er að gera í svona samhengi. Við köllum náttúruréttindi „mannréttindi“ eins og fólk átti til að gera á 18du öld líka.6 Dæmið sýnir meðal ann- ars að það er hægt, í fullri alvöru, að nota hugtak úr hefð án þess að aðhyllast hana að öðru leyti. Þess vegna hefði Magnús Stephensen vel getað talað um „náttúrulög“ án þess að vilja neitt af náttúrurétti vita. II. Náttúruréttur Náttúruréttur á sér meira en tvö þúsund ára samfellda sögu, og hef- ur brugðið sér í allra kvikinda líki, segir Herbert Hart.7 Ég ætla ekki að reyna að lýsa þessari fjölbreytilegu hefð í fáeinum setningum, heldur láta dreifðar vísbendingar í máli mínu hér á eftir duga. Kannski ég segi að eftir henni hafa menn ýmis réttindi og skyldur sem ráðast ekki af neinum settum lögum né reglum. Svo má nefna að náttúruréttarhefðin hefur lengi átt sér athvarf í kaþólsku kirkjunni, allt frá miðöldum þegar kirkjunnar menn rökræddu fram og aftur um hvort eignarréttur væri náttúrlegur réttur eða ekki.8 Þegar páfinn messar um mannréttindi á okkar dögum - hann gerir mikið af því - styðst hann ekki við mannréttindaskrár byltingarmanna í Ameríku og Frakklandi á 18du öld, eða þá Sameinuðu þjóðanna á 20stu öld, heldur einkum við náttúrurétt heilags Tómasar frá Akvínó á 13du 4 G.H. Sabine kennir 18du öldina í franskri stjórnspeki við „The Decadance of Natural Law“. Svo heitir 27di kafli í A History of Political Theory, 3ðju út- gáfu, Harrap, London 1963, 543-574. 5 Sbr. John Finnis: Natural Law and Natural Right, Clarendon Press, Oxford 1980, annan kafla „Images and Objections“, 23-55. 6 Sbr. John Finnis: Natural Law and Natural Right, 198. ' H.L.A. Hart: „Positivism and the Separation of Law and Morals" í Harvard Law Review 71 (1958), 593. Sbr. Finnis: Natural Law and Natural Right, 29. 8 Sbr. Þorstein Gylfason: „Er eignaréttur náttúrlegur?" í Afmælisriti: Þór Vil- hjálmsson sjötugur 9.júní 2000, Bókaútgáfa Orators, Reykjavík 2000. 126
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180

x

Hugur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.