Saga - 2001, Qupperneq 18

16
INGA DÓRA BJÖRNSDÓTTIR
hagalaga efldu og styrktu átthagavitund og átthagaást. Kórar
þessir urðu oft staðarstolt og opinberir fulltrúar sveitar sinnar eða
bæjar í ferðum um landið.26
Staðbvmdnir kórar gátu mögulega ýtt vmdir sundrxmgu og ríg
staða á milli. En þessir kórar sungu ekki síður ættjarðarlög en átt-
hagalög og styrktu ekki síður þá vittmd að átthagamir væru hluti
af íslandi og þeir sem þar bjuggu væru fyrst og fremst Islending-
ar. Eins og fram kemur hér á eftir, þá kom hin þjóðlega vídd karla-
kóra einkar vel fram á þjóðhátíðum og í ferðum íslenskra karla-
kóra til útlanda. Við slík tækifæri komu kóramir fram sem fulltrú-
ar íslands, hvaðan sem þeir komu af landinu.
Vindhögg Magnúsar Stephensens
Magnús Stephensen (1762-1833) varð einna fyrstur manna til að
gagnrýna hina gömlu íslensku sönghefð, einkum rímnakveðskap
og -söng. Gagnrýni Magnúsar er einkar athyglisverð þegar haft er
í huga að hann hafði sjálfur hlotið mjög strangt uppeldi í hinum
hefðbunda íslenska söng.27 Þegar Magnús efldist og forframaðist
fór hann að efast um gildi þess sönguppeldis sem hann hafði hlot-
ið í bamæsku. Hann hélt því þá fram að rímna- og tvísöngurinn
hefði spillt tilfinningalífi og siðferði þjóðarinnar, auk þess sem
hann hljómaði afkáralega í eyrum nútímamanna og gerði íslend-
inga hlægilega í augum heimsins. Magnúsi líkaði hvorki efni
rímnanna né bragarform þeirra, en hann hafði einkum og sér í lagi
ímugust á rímnakveðandinni og rímnalögunum. Rímur, sem voru
oft ortar upp úr lyga- og furðusögum, hljómuðu að mati Magnús-
ar sem ósönglegt og ófagurt „ýlfur" og „gól".28
Magnús vildi úthýsa rímnaskáldskap og rímnasöng. Þess í stað
áttu íslendingar að taka upp glaðværari söngva og kynnti hann
þeim „verzleg útlend lög".29 Þegar hann kom frá útlöndum árið
1800 flutti hann með sér hljóðfæri til landsins í þeim tilgangi, sem
hann kallaði „Orgelsverks-hljóðfæri". Hljóðfærið var fyrst í Leir-
26 Sjá t.d. Konráð Gíslason, Söngur í 60 ár. Karlakórinn Heimir 1927-1987.
27 Bjami Þorsteinsson, fslenzk þjóðlög, bls. 53.
28 Ingi Sigurðsson, Hugmyndaheimur Magnúsar Stephensens, bls. 136.
29 Bjami Þorsteinsson, íslenzk þjóðlög, bls. 46.