Saga - 2001, Page 119

ENDURSKOÐUN FRÍHÖNDLUNARLAGANNA
117
Aðstaða lausakaupmanna og nýliða
í versluninni verði styrkt
Nefndin hóf eins og fyrr segir störf um miðjan nóvember 1834 og
skilaði áliti sínu og tillögum um miðjan apríl 1835. Samkvæmt er-
lr>disbréfinu átti hún meðal annars að hafa samráð við helstu ís-
landskaupmenn í Danmörku og hertogadæmimum eftir því sem
nauðsyn krefði. Ekki stóð heldur á því að þeir létu flestir frá sér
heyra, og fastakaupmenn héldu fram sem fyrr kröfum sínum um
auknar hömlur á verslun lausakaupmanna og á timburinnflutn-
uig Norðmanna. Þeir voru því algerlega mótfallnir tillögum Bjama
orsteinssonar um afnám kaupstaðafyrirkomulagsins, þar eð aug-
jost var að lausakaupmönnum yrði þannig gerð leiðin til raim-
verulegra ákvörðunarstaða sinna á íslandi miklum mun greiðari
en áður. Eins þóttust eigendur fyrrverandi konungsverslana á út-
öfnunum sjá fram á að staða nýrra keppinauta þar í fastri versl-
nn myndi styrkjast ef slíkir nýliðar þyrftu ekki lengur, fremur en
. !r sJáhir' að dreifa kröftunum með því að reka einnig, nauðugir
Nljugir, verslun í einum hinna svonefndu kaupstaða. Reyndar var
Pa stundum aðeins um sýndarverslun þar að ræða og sem nær-
b^kt dæmi um það benti Bjami einkum á kaupstaðamefnuna
rundarfjörð í fyrmefndu bréfi sínu 30. september 1832.
.. hausakaupmenn létu að sjálfsögðu einnig frá sér heyra. Þeir áttu
Unguin f ýmsum erjum við fastakaupmenn svo sem út af aðgangi
f skipalegum og legufærum á verslunarhöfnunum. Og fasta-
aupmenn höfðu jafnan vakandi auga með því að þessir keppi-
Uautar þeirra yrðu þegar á brott að loknum fjögurra vikna leyfi-
egum dvalartíma. Að öðrum kosti áttu lausakaupmenn yfir höfði
Ser ah þurfa að borga ákveðnar dagsektir. Þeir fóru því hvað eftir
aunað fram á að fá nánari og hagstæðari skilgreiningar á réttind-
Una sínum og dvalartíma á höfnunum og að þeir fengju að skipta
°uum eftir hentugleikum, þannig að samtals yrði hann ekki
nieha en fjórar vikur á hverri þeirra. Rentukammerið hafði raun-
17
Bjamí Þorsteinsson, „Sjálfsævisaga", bls. 322-23. - Sbr. Bjami Þorsteins-
s°n, „Dagbók", bls. 190 og víðar þar.