Saga - 2001, Side 214

212
ANDMÆLI OG ATHUGASEMDIR
mörkunum að vera alvarleg sagnfræði. Astrid var að skemmta sér á létt-
um nótum í greinarkomi. Mér var allt í einu ljóst að aðrir danskir sagn-
fræðingar höfðu, fjórtán ámm eftir dauða hennar, ákveðið að nota nafn
hennar, einhvers fremsta sagnfræðings Dana í hagsögu fyrri alda, sem
nokkurs konar dulnefni fyrir eigin skoðanir.
Þeir sem leiddu mig afvega vom mjög virtir danskir sagnfræðingar,
þeir Helge Gamrath og Erik Ladewig Petersen. Ég treysti þeim í blindni
og það hafa augsýnilega fleiri gert.
Ég gat mér þess til í Sögugrein minni árið 2000 að Astrid Friis hafi með
króníku sinni verið að bregðast við söguskoðunum íslandsklukku Halldórs
Laxness sem þá hafði komið út í aðgengilegri danskri þýðingu.5 Hér hafði
ég að minnsta kosti rétt fyrir mér en aðeins að vissu marki! Astrid Friis var
að bregðast við grein Laxness um handritin.
í grein sem ég hef skrifað á Vefsíðu hugvísindaþings6 hef ég m.a. rakið
þessa undarlegu sögu sem hófst 1961 með ádeilugrein eftir Halldór Lax-
ness í dagblaðinu Politiken og lauk með níðklausu um Jón Aðils í bók sem
kom út 1997, með margbreytilegum hliðarspomm í millitíðinni.
Grein Halldórs Laxness birtist þýdd og endurskoðuð í bók hans UþP'
haf mannúðarstefnu7, sem kom út 1965. Þar er fjallað um „kennisetningu
Louis Hjelmslevs prófessors í fomnorrænu í Pólitíkinni 16. maí 1961"-8
Prófessorinn kvað íslensku handritin umdeildu ekki hafa verið rituð á
íslensku heldur á fomnorrænu, hann vill „leiðrétta þann misskilning að
þessar bækur hafi verið skrifaðar á íslenska tungu".9 Halldór veltir þess-
ari kenningu fyrir sér á ýmsan hátt og fagnar henni þar sem rök prófess-
orsins sýni að íslenska sé fomnorræna.
Órrnur rök Hjelmslevs gegn því að afhenda íslendingum handritin
fólust í því að Árni Magnússon hefði gefið þau dönsku þjóðinni og pró'
5 í greininni sagði svo í neðanmálsgrein 38: „Þess ber að geta að 1961 hafði
skáldverk Halldórs Laxness íslandsklukkan nýlega verið gefið út á dönsku
en í skáldsögunni er því haldið fram að Kaupmannahöfn hafi á sínum tíma
verið byggð að mjög miklu leyti fyrir gróða af íslandsverslun Dana. Senni-
lega var Astrid Friis aðallega að bregðast við þessari söguskoðun í grein
sinni en hún hefur varla haft hug á því að deila á skáldsögu og þótt ádeila
á fræðimann í lítilli blaðagrein hæfa betur stöðu sinni og stétt".
6. www.hugvis.hi.is /vefrit. Greinin byggist á fyrirlestri sem ég hélt á hug'
vísindaþingi H.í. 14. október 2000. Heiti greinarinnar er „Saga íslands 1
dönskum yfirlitsritum í sagnfræði og dönskum kennslubókum í suSu
1831-1999", hér aðallega bls. 1-5.
7 „íslenskar bækur og Sívalitum". Upphaf mannúðarstefnu. Ritgerðir (Reykj3'
vík, 1965), bls. 99-107.
8 Sama heimild, bls. 99.
9 Sama heimild, bls. 100.