Saga - 2001, Síða 223

RITFREGNIR
221
grein fyrir rannsóknum á beinunum og hvemig hann kemst að niðurstöð-
um. Þar nefnir hann á bls. 34-37 að beinagrindumar séu úr
um 18 ára gamalli stúlku ... um 18 ára pilti ... bein um 23 ára gamals
karlmanns ... beinagrind um 24 ára gamallar konu ... beinagrind um 28
ára gamallar konu ... beinagrind karlmanns um þrítugur að aldri ...
beinagrind um 35 ára karlmanns.
Orðið um skiptir miklu máli í þessu samhengi og merkir að beinin séu úr
einstaklingum sem em um það bil X gamlir, en ekki að þeir séu X gamlir.
Með því að fella út orðið um er verið að skrumskæla grein Jóns Steffen-
sens. Jafnframt er vert að benda á að haft er eftir Jóni í endurútgáfunni að
síðasttalda beinagrindin hafi verið „25 ára karl", en það er ekki rétt eftir
haft.
Við sem unnum með Jóni og þekkjum vinnubrögð hans vitum að hann
var ákaflega nákvæmur vísindamaður, sem sífellt var að endurskoða
greiningar sínar. Tel ég óviðunandi að vinna manns sem ekki getur leng-
ur varið sig sé skrumskæld og gerð vafasöm í þessari útgáfu með því að
vitna annars vegar ekki rétt í rannsóknir hans og setja að auki upp eins
konar einvígi milli hans og ungs vísindamanns, sem er að taka fyrstu
skrefin í heimi beinarannsókna. Það er mikill galli að hvergi er gerð grein
fyrir ástæðum þess að Hildur kemst að annarri niðurstöðu en Jón og
Eva. Það er óviðunandi að fleygt sé fram fullyrðingum í vísindariti
sem hvergi eru rökstuddar.
Þegar á heildina er litið bætir endurútgáfa Kumla og haugfjár lítið við þá
þekkingu sem fyrir er um það efni sem bókin fjallar um. Þrátt fyrir að í
bókinni sé að finna tilvísanir í rannsóknir á stílgerðum víkingaaldar frá
því eftir 1955 og nýlegar aldursgreiningar víkingaskipa, og þrátt fyrir að
í bókina sé bætt kumlum, sem fundist hafa á íslandi undanfarin 45 ár, svo
dæmi séu tekin um þrjú atriði sem bætt hefur verið við, þá er ekkert tek-
ið á efninu. Það hefur margt gerst í kumlarannsóknum víkingaaldar á
bíorðurlöndum og víðar undanfarin 45 ár. í Noregi hefur t.d. verið rann-
sakaður fjöldi kumla og ógrynni gripa fimdist. Hjá Universitetets kultur-
historiske museer/Óldsaksamlingen í Oslo, hafa t.d. bæst við nokkur
bunduð sverð.
í formála á bls. 16 nefnir ritstjóri að aðeins hafi ein rannsóknaraðferð
bæst við þær sem beitt er við kumlarannsóknir frá því að Kuml og haugfé
hom upphaflega út og það sé gjóskulagafræðin. Benda má á að það hafa
ýmsar fleiri aðferðir verið teknar upp af íslenskum fomleifafræðingum
við rannsóknir leifa úr kumlum frá því 1956, svo sem að láta aldursgreina
bfrænar leifar með geislakolsaðferð. Vert er að benda á að á bls 231 í end-
urútgáfunni er reyndar nefnt að sýni úr hestsbeinum úr Þórisárkumli
(Eyrarteigskumli) hafi verið aldursákvarðað með geislakolsaðferð og að
greiningin hafi gefið 935-1015 e.Kr. Ekkert er því fjallað í endurútgáfunni
um vandamál tengd aldursgreiningum með geislakolsaðferð hérlendis,