Vaki - 01.09.1952, Síða 8

UM MÁLARALIST
HÖRÐUR ÁGÚSTSSON
Inngangsorð
Á Islandi er nýr gróður að festa rcetur
og því viðkvœmari og vandmeðfarnari
sem hann er úr fíngerðara efni en almennt
gerist og sprottinn upp úr þeirri andlegu
og ósýnilegu jörð, sem er vitund okkar,
hugsun og tilfinning, og heitir: myndlistir.
Að vísu var þar fyrir lágvaxin og harð-
ger heimajurt, en forsjónin hefur hagað
því þannig, að hentugra þótti að flytja
inn nýja tegund en hlúa að þeirri gömlu.
Við sem yndi höfum af myndlist álítum,
að löngu sé sannað að moldin hér heima
sé frjó. Hins vegar erum við ekki allir á
sama máli hvort eins hlífðarlaust hefur
verið barizt við ýmsa óvini þessa nýgrœðl-
ings eins og þörf hefði verið á. Því er það
áhugamál okkar að hvetja íslenzkt fólk
til aðgáts í ncerveru þessarar veikbyggðu
og ungœðislegu kynjajurtar sem mynd-
listin er enn svo oft í augum þess, og
kenna því að þekkja nytjajurtina frá íll-
gresinu.
Við Islendingar erum því miður svo fá-
tœk þjóð og fámenn, að við eigum ekki
flokka manna og fjölda stofnana er gcetu
kennt fólkinu virðingu og ást á þeim grein-
um listanna, sem eru að renna upp nýjar
í landi okkar, gegnt hlutverki útskýrand-
ans sem tengi skoðendur við skapendur.
Við eigum engin listasöfn yfir gömul og
ný meistaraverk, enga heimspekinga til
að kanna hinztu rök lista. Skylda sú, sem
við eðlilegar aðstceður hvílir á þessum
miðlurum, ieggst því á herðar þeim, sem
líklegastir eru til að gegna henni: lista-
mönnunum. Þessi krafa á hendur þeim er
í rauninni óréttmcet, óeðlileg, jafnvel
hcettuleg. En í okkar litla þjóðfélagi er sú
úrlausn þó miklu hœttuminni én sú að
skorast algerlega undan. Einn höfuðtil-
gangur minn með þessu spjalli er að
gegna, ef ég mcetti, þessu hlutverki miðl-
arans og útlistarans. Ég vil leggja ríkt á
við lesendur að taka mig sem slíkan, því
að máiarinn í mér veit hver hœtta honum
er búin af því gerfi sagnfrceðings, gagn-
rýnanda og fagurfrœðings, sem hann hef-
ur tekið á sig. Annar höfuðtilgangur minn
er að nokkru leyti samofinn hinum fyrri.
Hann er sá að reyna að brúa eða þrengja
bilið milli listamanna og almennings, sem
sífellt virðist vera að stcekka. Ef svo vel
vildi til, að gjá sú sem opnazt hefur milli
skapandi manna og skoðandi, þrengdist
við þessi orð mín, að minnsta kosti svo að
menn gœtu kallast á, jafnvel þótt þeir
nœðu ekki að takast í hendur, vœri til-
gangi mínum náð.
Það var í upphafi œtlun mín að hafa
þessi orð um nútímalist einungis. En eftir
því sem ég umgekkst viðfangsefnið meira,
stœkkaði það ósjálfrátt í höndum mér,
sprengdi af sér böndin og teygði sig langt
út fyrir takmörkin sem ég hafði sett þvi:
varð hugleiðing um málaralist almennt.
Það kom upp úr kafinu að hugtakið nú-
tímalist og allt sem er tengt því, stórt og
smátt, var miklu víðtœkara en ég hugði í
fyrstu. Mér varð ljóst að nútímalist er
ekkert einangrað fyrirbœri, heldur finn-
ur maður hana bundna ótal dularfullum
böndum við list fortíðarinnar, er maður
TlMARlTIÐ VAKI
6