Vaki - 01.09.1952, Blaðsíða 37

Svavar Guðnason: Komposition.
þessara kynslóða og felast í mótsögn sem
áður: þegar listin í landinu nálgast mann-
inn og nánasta umhverfi hans og þá eink-
um ytri mynd, tekur hún að fjarlœgjast
hana á þeim stöðum, þar sem listamenn-
irnir höfðu sótt list sinni undirstöðu. List-
in krefst af þjónum sínum stöðugra og ná-
inna kynna af viðfangsefninu: Þeir verða
að hafa það eins og á hendi sér. í upp
hafi var hœttan af dýrkun fjallsins eða
fjarlœgðarinnar fólgin í því, að hugarsýn
listamannsins náði varla að þreifa nógu
langt, gat ekki leikið um viðíangsefnið.
Eðlilegt var, að nœstu kynslóðir sœktust
eftir því sem þeim var nœrstœðara: hlutn-
um sjálfum: áþreifanlegum og þá fyrst og
fremst manninum sjálfum og starfi hans.
Leiðin frá landslagi til manns lá um húsin
og umgerð þeirra: þorpið. En á sama
tíma og þessi þróun á sér stað vill
svo til, vel eða illa — um það er ó-
hœgt að dœma að sinni —, að sjón-
armið nútímans hrópa á ungu mál-
arakynslóðina að hvería frá viðteknu yfir-
borði hlutanna og útliti: Ýmist kafa inn í
þá fyrr en þeim hafði gefizt nokkurt fceri
að kynna sér yfirborðið, snúa sér að strig-
anum sjálfum, lífinu á fletinum, ellegar
leita að innri veru sjálfra sín. Slík krafa
var auðvitað á engan hátt miðuð við ís-
lenzka staðháttu, sem um hefur verið rœtt
hér að framan, hœttuna af of mikilli lands-
lagsdýrkun, œvintýri blámans og þess
sem hann hjúpar, stein, blóm eða tröll.
Þvert á móti miðaðist hún við aðstœður,
sem hér voru alls ekki til. Því kynni svo
að fara, að afkomendum okkar íslenzk-
um þœtti hlœgilegt, að við, margir hverj-
ir, steytum hnúa og hnefa gegn þeirri
listvenju og geymd sem við enga áttum
í raun og veru.
1 annan stað vœri það ef til vill til af-
spurnar, að bœði eldri og yngri kynslóð
íslenzkra málara skyldi nokkurn tíma láta
sér í hug-koma myndrœnt sköpunarstarf,
svo fráleitt virðist á stundum að leggja
rœkt við list hér út á hjara veraldar.
I þessum sporum stöndum við í dag.
Dagurinn, stundin sem er að líða, er
erfiður viðureignar. Þrátt fyrir það er
reynandi að gera sér grein fyrir möguleik-
um lista í landinu nú og aðbúnaði þeim,
sem henni er þörf í framtíðinni. Kalla má
söguna til vitnis að stjórnendur landsins
verða að standa vörð um hag listarinnar.
Ef skilning þeirra brestur, er hœtt við að
öll hugsjón um fagurt mannlíf fari for-
görðum.
Aukið lífrœnna samband við þjóðlífið
allt er knýjandi nauðsyn til framdráttur
listinni á Islandi í dag: Fá henni hljóm-
grunn meðal fólksins, ekki með því að
niðurlœgja listina, heldur hefja upp hug
þess. Það er ekki nóg að halda sýningar
og hengja málverk á veggina til þess að
slíkt megi takast. Listin þarf að vera dag-
legur þáttur í starfi fólksins. Steinsmiður-
inn, trésmiðurinn og gullsmiðurinn, allir
þurfa þeir að vera gagnteknir þeirri hug-
mynd, að einnig verk þeirra séu á sýn-
ingu engu ómerkari þéirri, sem markaður
er ákveðinn staður og varin fimm krónu
aðgangseyri. Þjóðin öll er þeirra sýning-
argestur. Framtíð listarinnar er að miklu
. TlMARITIÐ VAKI