Vaki - 01.09.1952, Blaðsíða 54

hœgt er að tala um lifandi stefnu, því að með henni er alltaf eitthvað meira en hún
sjálf. Fyrst þegar hún varð vani gerðir þú uppreisn.
f fangelsi vanans brýtur þú niður múrana sem loka þig frá lífinu. Ekkert varð
ófullnœgjandi, sem ekki var orðið vani.
Reynslan, sem nugmyndirnar ná ekki yfir, gerir þœr vanabundnar. Barátta þín
má aldrei taka enda. Meðan þú svafst í nótt, gerðist það, sem neyðir þig til nýrrar
prófunar og breytingar, og gefur þig fortíðinni ella. Hver sekúnda er þér annað-
hvort þroski eða eyðing.
Eg heimsótti einn af okkar realistisku málurum skömmu fyrir dauða hans. I vinnu-
stofu hans hafði verið höggvin mjó rifa frá gólfi til lofts við hliðina á dyrunum.
Ég spurði hann, til hvers hann hefði látið brjóta þessa rifu í múrinn.
Hann hafði aert það til þess að koma síðustu stóru lands2agsmyndunum inn og út
úr vinnustofu sinni. Þœr voru of stórar til að komast út um dyrnar.
Er árin liðu hafði realismi hans dregið hann uppi. Hvar átti hann að finna mynd-
inni takmark, þegar náttúran og hennar sannleikur endar ekki? Hann valdi þann
kostinn að mála stœrri myndir. Stœrri og stœrri urðu akrarnir í myndum hans. Hann
var kominn að því að gleyma, að realismi í list getur aldrei verið annað en viðleitni.
Nú málaði hann í fangelsi vanans. Hann spurði ekki framar. Það sem þú vildir
sízt af öllu gleyma, þú sjálfur og ljóð þitt: liggur við að þú gleymir því.
Það sem þú þráir af öllu þínu lífi að gleyma, það sem þú heldur að þú getir ekki
lifað ásamt: líf þitt liggur við að þú haldir í það.
I gleymskunni, þar sem spurning og svar er ekki lengur til, eyðirðu sjálfum þér.
Þú lœstir þér fyrir einhverju, sem skelfdi þig. En það er til gleymska, sem er opin,
sem umlykur einnig það hrœðilega. Háttur til að sjá.
Þú verður að hcetta að aðgreina líf og ólíf. Það er aðeins líf.
Sá talar fyrir framtíðina, sem túlkar einmitt þá reynslu, sem þú þráir að geta
gleymt.
Það sem' sker úr er ekki frumleiki skáldskapartœkninnar eða óvœnt nýjung, heldur
reynsla þess, sem þú fólst þeim að tjá. Það sem ríður baggamuninn er aðeins sam-
tal ljóðsins. Engin tcekni í máli er endingargóð, hin mesta mœlska getur ekki bjarg-
að þér. Allt veltur á þolinu og hugrekkinu bak hœfileika þinna. Ef við höfum einu
sinni opnað augun, þorum við aldrei að loka þeim aftur, segir Reverdy.
Tvcer raddir tala í öllum sönnum skáldskap, rödd þín og hins ótakmarkaða, sem
þér er fengið.
Þeir sem biðu lcegra hlut í baráttunni, þeir sem urðu vitfirringu að bráð eins
og Flölderlin, eins og Fröding, þeir sem bitu af sér tunguna eins og Rimbaud, eiga
sérstakt tignarsœti í vitund okkar. Þeir fórust í samtalinu. Þeir létu aldrei undan síga.
Hugrekki þeirra er okkur hvatning.
o o °
(Or þessum kafla var felld ein blaðsíða, sem fjallar einkum um Nis Petersen,
en ekki var búizt við að höfðaði til íslenzkra lesenda.)
TfMARITIÐ VAKI
52
Sigfús Daðason íslenzkaði.