Vaki - 01.09.1952, Síða 23

hluti hennar og ásýnd, verður engu að síð-
ur að gera sér grein fyrir ummyndunar-
starfinu, þýðing áhrifanna yfir i mynd og
endanlega útfcerslu hennar á strigaflót-
inn.
Þegar ljóst er orðið þríþœtt eðli málara-
listarinnar, standa menn öruggar að vígi
gagnvart öfgum og hleypidómum, sem
gerast þrándur í götu að listaverkinu
sjálfu. Þeim verður fœrt að rata að því
opnustu leið og greiðustu. Það er til lít-
ils að ganga framan að málverki eftir
Picasso með sömu afstöðu og þeirri er við
höfum, er við lítum verk eftir Lenardo da
Vinci, eða skoða mynd eftir Þorvald Skúla-
son frá sama sjónarmiði og verk eftir Þór-
arinn Þorláksson.
Við höfum nú gripið á öllum aðaleig-
indum málverks, piöguleikum þess til að
bera tjáninguna, binda hana í sig. Við
skulum ljúka þessum kafla með því að
draga saman í nokkrum orðum helztu
niðurstöður þessarar rannsóknar.
Það er ljóst að sjálf athöfnin að mála
er sífellt háð stöðugum skiptum og gagn-
kvœmum áhrifum þeirra grunnstoða list-
arinnar, sem við höfum leitazt við að
greina hér að framan: manns, náttúru og
verks. Þessi gagnkvcemu skipti verða bezt
skýrð með því að einangra hverja þeirra
og skýra samband hennar við hinar tvcer:
Maðurinn stendur gegnt náttúrunni,
hrífst af henni, skynjar hana á persónu-
bundinn hátt. Skynjunin veldur áhrifum á
huga hans, verður hugsun. Hugmynd hef-
ur skapazt með honum.
Maðurinn stendur andspœnis myndinni
sem er að mótast hjá honum. Hugmyndin
knýr á hann, leitar útrásar. Hann leitast
við að ummynda hana, fcera hana yfir í
efnið, skapa listaverk. Tœkni hans er leið-
in til þess.
Tengsl náttúru og verks verða vegna
mannsins. Maðurinn skapar þau með list-
rœnu starfi sínu. Á hinn bóginn ákveður
ÚRKYNJUNARLIST 19. ALDAR: Wertheimer,
Sigur sírenunnar.
verkið, sköpunin, að nokkru leyti sýn
mannsins á náttúruna.
Nútímalist
Að undanförnu höfum við gert grein
fyrir málaralist almennt, reynt að draga
fram þau atriði sem mikilvcegust eru til
að skoða vel hvaða mynd sem er, gamla
eða nýja. Stefna okkar hefur verið sú að
ganga frá almennum atriðum til einstakra,
frá víðfeðmu sjónarsviði til takmarkaðra,
ganga til móts við daginn í dag.
Það er augljóst, að sérhvert tímabil á
við sinn vanda að stríða og manninum er
auðskildast það sem nœst honum stend-
ur. Ef við sjáum lausn hans í dag, skýrir
það um leið baráttu fortíðarinnar við sinn.
Því er bezt að sjá hver viðfangsefni eru
nú efst á baugi og hversu þau hljóta lausn
í málaralistinni.
Til þess að leiða menn inn í heim nú-
tímalistar er auðveldast og sjálfsagðast
að leita til þeirrar greinar er við nefndum
TiMARITIÐ VAKI
21