Vaki - 01.09.1952, Side 49

tekningar. Þar eru form og líf eitt og hið sama. Þau gista ekki hvort annað, þau verða
aðeins greind sem ein heild. Því eru öll form ndttúrunnar okkur heilög, að þau geia
aldrei orðið ósönn. Utan okkar er aðeins líf, sem getur af sér líf. I þessu fullkomna
samrœmi forms og lífs er fólgin uppspretta alls skdldskapar og alls mannlegs eðlis. Til
þess að öðlast hlut í henni leitum við til ndttúrunnar, ekki af neinu öðru. 1 skini
hennar verður náunginn okkur lifandi, ekki sem handhafi þessara eða hinna eigin-
leika, heldur sem eining forms og lífs.
öðru trúir mikil höggmyndalist okkur ekki íyrir, þegar hún sýnir okkur nakinn
mannslíkamann. Hún skrifar í rúmið, að form og líf eru eitt. Hún hvíslar að þér: þú ert!
ódeilanlegur . . .
Hvílíkri þjáningu veldur okkur þá, að formin, sem við sköpum, myndirnar, sem
við búum okkur til, hlutu aðeins á einstaka hamingjusömum stundum fingursnertingu
samrunans, þrumuna, sem fer um skáldskaparlistina.
Eilíf viðleitni knýr okkur áfram, ekki til að leita nýrra forma vegna formanna, held-
ur til að finna túlkun lífs. Okkur er neitað um hinn óþrotlega hœfileika náttúrunnar
til endurtekningar, þess vegna skiptum við um form: til þess að storkna ekki í því, sem
er dautt.
Hafið sendi þér kveðju öldufallsins í óþekktum orðum. Skínandi og sínýr var sól-
arsöngur engisprettunnar í djúpi grassins. Aðeins ljóð þitt gat sölnað af elli. Gat dáið
í frosti endurtekningarinnar.
Þegar form var notað í skáldskap, varð það ósatt. Það dó dauða vanans. Þú
verður að hafa hugrekki til að hafna skáldskapnum, ef þú vilt gerast verður þess að
vera tceki hans.
Skáldskapurinn forðast hið skáldlega. Hann lœtur ekki freista sín.
Eg tala um skáldskap, en geri ekki tilraun til að útskýra hann fyrir þér. Þekking
mín á honum er aðeins grunur, því að hann snýr sér undan um leið og hann gefst okk-
ur á vald, til þess að við sjáum ekki andlit hans. Þess vegna eru örlög listamannsins
þau, að flytja þér boðskap, sem er innsiglaður fyrir honum sjálfum. Hann heldur, að
hann greini óljósa drœtti hans, meiri vissu öðlast hann aldrei.
Enginn getur útskýrt fyrir þér eðli skáldskaparins. Við getum aðeins talað um
þann búning, sem leyndardómurinn birtist í, ekki um leyndardóminn sjálfan. En ég
vil taka í hönd þér og leiða þig fram fyrir auglit hans. Líttu upp. Sjáðu!
Þegar ég horfi á kalkmálverkin í Saint-Savin eða myndteppið Einhyrningsveiðin í
Munchen, þá veit ég, hvernig mig dreymir að ljóð mitt skuli vera. Þessi einfaldi, frjálsi
og lifandi stíll, svo opinskár og indœll með mildri hörku. Að bœta blaði eftir blað á tré
án smámunalegs natúralisma, en með andríkri sannri list.
Þetta tré ber œttarmót með þér og mér, það er gert af nœrri því beinum línum með
veikum bogum, sem lyfta því og opna það fyrir ljósinu, sem það ber á laufenni sínu,
hið óskynjanlega látbragð þrár og vaxtar.
Hœgra megin í myndteppinu stendur minna tré. Stevns hefði getað gert það.
Allt er augljóst, og allt bíður. Það neyðir þig ekki til að taka eftir sér, en ef þú
vilt sjálfur koma nœr, gengur þú inn í undursamlegan heim, þar sem allt er stórfeng-
legt. Þú ert gagntekinn skínandi veruleika, sem birtist í táknum.
TlMARITIÐ VAKI
47