Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1929, Page 58

24
TÍMARIT ÞJOÐRÆKNISFELAGS ISLENDINGA
J)ó málfar íslendinga enn geymdi
hina fornu skoðun, og nefndi þing
þjóðarinnar “allsherjarþing.” Þetta
hlaut að valda því, að almennings
gætti minna á þingunum en ella
hefði gjört. Annað atriði, er senni-
lega hefir valdið miklu um þetta, var
það, að þingin íslensku voru í raun-
inni öll sambandsþing fleiri eða
færri goðorða. Það voru goðorðin
sem mynduðu þingin,.ekki einstakl-
ingarnir, sem til þeirra sóttu, Var
því eðlilegt að valdið á þingunum
yrði frekar í höndum handhafa goð ■
orðanna, goðanna, en almennings.
Getið er um þing á íslandi fyrir
930. En þau þing hafa aðeins haft
takmarkað valdsvið og eigi náð til
nándar nærri ailra landsmanna.
Yfirgripsmest þeirra sýnist þing það
hafa verið, er Þorsteinn Ingólfsson,
sonur fyrsta landnámsmannsins,
setti á stofn á Kjalarnesi, en eigi
páði þó valdsvið þess til landsins
,alls. Það var fyrst með Úlfljótslög-
um 930, að allir landsmenn eign-
uðust sameiginlegt þing, er alþingi
yar sett á stofn. Og um leið komst
skipulag á þingskipunina að öðru
leyti. Helst sú skipun að öllu veru-
legu óbreytt allan lýðveldistím-
ann.
Þingin íslensku voru öll svoköll-
uð “skapþing” þ. e. þau voru lög-
boðin og komu saman á lögákveðn-
um tíma og á ákveðnum stöðum,
án þess að boða þyrfti til þeirra,
sérstaklega í hvert skipti, er þau
skyldu koma saman. En valdsvið
þeirra var mismunandi. En öll
mynduðu þau eitt kerfi, þar sem eitt
tók við af öðru.
Neðst í kerfinu voru vorþingin.
Þau voru liáð ár hvert í maímánuði.
Vorþing háðu 3 goðar í sameiningu
og sóttu þingmenn þeirra þingið.
Það var því einskonar sambands-
þing fyrir 3 goðorð. 1 fyrstu hafa
vorþingin verið 12 en 965, er land-
inu var skipt í fjórðunga, var bætt
við einu þingi (og 3 goðorðum) og
urðu þau eptir það 13 að tölu. Vald-
svið þinga þessara var fremur
þröngt. Voru það aðallega dóms-
mál, er þau fjölluðu um, og lágu
undir dóm þeirra mál milli þingm.
þeirra þriggja goða, er þingið áttu
saman. Goðarnir nefndu hver um
sig 12 menn í dóm, er dæmdi mál
þau, er til þingsins komu, en tóku
sjálfir eigi að öðru leyti þátt í dóm-
störfunum. Ef til vill hafa vor
þingin einnig haft vald til að setja
samþyktir, er giltu fyrir þingmenn
goðanna, er þingið háðu, en það
samþyktarvald hefir efalaust verið
jnjög takmarkað, og alt er nú ó-
kunnugt um með hverjum hætti
samþyktir þeirra hafa verið gjörðar.
Líklegt er þó, að goðarnir hafi ráð-
ið mestu um samþyktir.
Hliðstæð vorþingunum voru
haustþingin. Þau voru einnig háð
árlega, venjulega í ágústmánuði.
Að jafnaði skyldu goðarnir þrír, er
vorþing áttu saman, halda haust-
þingið saman, en þó gat hver goði
haldið það út af fyrir sig, fvrir sína
þingmenn. Haustþingin voru frá-
brugðin vorþingunum að því leyti,
að þar fóru engin dómstörf fram.
Þau voru eingöngu haldin til þess
að birta þar ýmislegt, er þörf var tal-
in á að almenningi væri gjört kunn-
ugt. Sérstaklega skyldu goðam-