Hugur - 01.06.2008, Side 22

20
Geir Sigurðsson ræðir við Henry Rosemont Jr.
þjófnað. En tilraunir til að beita altækum meginreglum að hætti kantískrar heim-
speki eða nytjahyggju til að nálgast þessar tilvitnanir eru einungis ávísun á ergelsi
og uppgjöf, því samkvæmt skilgreiningu er um að ræða samband föður og sonar
og bróður og bróður, sem ávallt lýtur sérstöðu tiltekinna einstaklinga. Altækar
meginreglur útiloka hins vegar með öllu að tilteknir einstaklingar fái sérmeðferð.
Þess vegna ræður heimspeki Kants eða nytjahyggjunnar einfaldlega ekki við við-
fangsefni konfusíusarhyggju. Þetta var ein af meginröksemdunum sem við Roger
settum fram í áðurnefndri grein. Af þessum sökum vonum við báðir að kínverskir
heimspekingar geti varpað frekara ljósi á málið með því að halda sig innan eigin
hefðar, hvort sem hún sé upplýst af marxisma eða heimspeki Johns Dewey.
Þti hejtirpegarpýtt Samræður Konfusíusar í samstarfi við Roger Ames. Og nýverið
pýdduð pið saman fornritið Xiaojing sem tekur á skyldum einstaklingsins gagnvart
fiölskyldunni. Hvers vegna hefur áhugipinn vaknað áfiölskylduhugsun konfusíusar-
hyggjunnar og hver er heimspekilegpýðing hennar ínútímanum?
Ahugi á þessu efni er reyndar mjög mikill í dag. I mörgum bandarískum háskólum
er nú að finna nýja fræðigrein sem kallast fjölskyldufræði. Á meðal áhrifameiri
stefna innan feminískrar heimspeki er umhyggjusiðfræðin sem Carol Gilligan og
Nel Noddings hafa einna helst verið í forsvari fyrir. Augljóslega snýst hún mjög
um fjölskylduna og gildi hennar. Innan lögfræði hefur nokkuð borið á umræðu
um réttindi fjölskyldumeðlima og það hvort og hvernig beri að greina þau frá
einstaklingsréttindum. Eins og ég nefndi áðan hafa heimspekingar undanfarinna
tveggja alda að mestu sniðgengið fjölslcylduna og fjölskyldutengsl vegna þess
að þeir hafa jafnan verið að leita að algildi. Fjölskyldumeðlimir eru hins vegar
ávallt einstakir. Við tölum umpessa móður ogpessa systur. Það hefiir margvíslegar
siðferðilegar afleiðingar. Síðan má nefna að aukin áhersla hefur verið lögð á fjöl-
skylduna vegna hinnar auknu lífsmerkingar og virðingar sem hún veitir okkur
sem einstaklingum.
Hefur áhugi ápessu efni verið að aukast íKína?
Áhuginn hefur svo sem alltaf verið til staðar en áhyggjur af fjölskyldumálum hafa
aukist í kjölfar þess að sífellt fleira ungt fólk hefur fylgt því boði Deng Xiaoping
að það sé dýrðlegt að verða ríkur. Samt sem áður bendir fátt til þess að kínversk
ungmenni nútímans sýni fjölskyldunni minni hollustu en foreldrar þeirra. Stað-
reyndin er auðvitað sú að yfirvöld hafa grafið undan hinu félagslega velferðarkerfi
sem gerir að verkum að ungt fólk neyðist til að hugsa um eldri kynslóðirnar.
Víkjum nú aðeins að trúarbrögðum. Kanadíski trúarbragðafræðingurinn Wilfred
Cantwell Smith sagði eittsinn að sú spurning hvort konfúsíusarhyggja se' heimspeki eða
trúarbrögð sé spuming sem Vesturlandabúar hafi ekki getað svarað og Kínverjar ekki
getað spurt. Að minnsta kosti er Ijóst að konfúsíusarhyggjafelur ísér trúarlega víddsem