Hugur - 01.06.2008, Side 62

6o
Jðn Egill Eypórsson
Kennisetningin um gagnkvœm tengsl hitnins (guðs) og manns
Eins og komið var inn á hér á undan, þá er í kerfi Breytinganna litið svo á að
sexgröfin séu fyrst og fremst táknmyndir náttúrulögmála og náttúrufyrirbæra,
en fyrirbæri og málefni samfélags manna séu leidd af þessum náttúrutáknum,
þ.e. afleidd, ekld upprunaleg, og einnig útskýrð á grundvelli þeirra. Sem dæmi
má nefna sexgraf 13 | j 1111 tong ren fyj A „samfélag við menn“.21 Eins og nafnið
bendir til er þetta tákn samlyndis milli manna, gagnkvæmra áhrifa og víxlverkana
samfélags manna, þ.e. ákaflega „mannlegt“ tákn fremur en náttúrulegt.
En hvað sem því h'ður þá segir í þeim hluta Vængjanna tíu sem við köllum
„ímyndirnar slfyrðar": • [pJA • * Himinn og eldur.
Samfélag manna. A þennan hátt flokkar hinn upplýsti ættir manna og aðgrein-
ir hluti." Þarna virðist vera um afar hæpna, jafnvel geðþóttakennda afleiðslu að
ræða. Þrígröfin = qian „hið skapandi11 og E= li {tjjf „hið viðloðandi" tákna himin
og eld. Imyndin er því eldur undir himnum, en túlkun og tenging við samfélag
við menn og hinn upplýsta sem flokkar ættir og aðgreinir hluti er í besta falli
fremur langsótt, en þó alls ekki óhugsandi. Maður getur séð fyrir sér hinn sameig-
inlega eld frumstæðra samfélaga undir stjörnubjörtum himni. Einnig er himinn
fyrir ofan okkur og hreint yang, sem er létt og rís; eldur brennur upp, logarnir,
reykurinn og heitt loft leita upp. Svo segja má að þarna sé um að ræða sama eða
svipaðan ásetning, markmið, stefnu og tilhneigingu. Líkindaályktanir af þessu
tagi eru sérstaklega algengar í „Imyndirnar skýrðar".
Ályktanir á grundvelli h'kinga eins og sjá má í umræddu dæmi, þ.e. að tákngerv-
ing mannlegs samfélags sé leidd af táknum fyrir náttúrulögmál, byggir á þeirri
forsendu að á milli manns og himins (sem í þessu sambandi er rétt að skilja sem
náttúrulögmálin)” fyrirfinnist nokkurt samræmi, eða tengsl. Þetta er oft nefnt
tian ren xiangguan shuo AAIIjflHlýií eða „kennisetningin um gagnkvæm tengsl
himins og manns". M.ö.o. þau óbifanlegu lögmál sem náttúröflin stjórnast af eiga
sér hhðstæðu í mannlegu samfélagi sem málefni manna stýrast jafn staðfastlega
af. Þetta sjónarmið hefur verið notað sem réttlæting þjóðfélagslegra fyrirbæra og
sem shkt verið afskaplega áhrifaríkt. Sem dæmi um það er sú stjórnmálalega hug-
sjón sem Kínaveldi hefur byggt á síðan fyrir tíma keisaraveldanna, og er það e.t.v.
aðalástæða þess að Breytingaritningin hefur verið námsefni tilvonandi embættis-
manna í Kína síðan á Han-tímanum.
Spurningin er sú hvort þetta hugmyndakerfi um gagnkvæm tengsl himins og
manna sé upprunalegt í Breytingafræðum, þ.e. hvort finna megi því stað í ritning-
unni sjálfri. Það kemur á daginn að sh'kar vangaveltur sjást í Vængjunum en ekki
í hinu elsta lagi textans.
21 „Fellowship with Men“ í þýðingu BaynesAVilhelms.
22 I ofureinfölduðu máli mætti útskýra hugtakið tian eða liiminn sem afar ópersónulegt yfirnátt-
úrulegt afl sem stýrir náttúrunni allri en liefur frekar óbein áhrif á málcföi manna.