Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 116

Hugur - 01.06.2008, Blaðsíða 116
Maurice Merleau-Ponty 114 spyr sig að því hvort heimspeki sem nær ekki einu sinni að skilgreina sjálfa sig verðskuldi alla þá athygli sem hún hefiir hlotið, og hvort hér sé ekki fremur um að ræða goðsögn eða tískufyrirbæri. En þó svo væri þyrfti engu að síður að skilja dýrðarljóma þessarar goðsagnar og upptök þessarar tísku. I anda heimspekilegrar alvöru mættí segja: Fyrirbæra- frœðin er stunduð og viðurkennd sem hugsunarháttur eða stíll, hún er til sem hreyf- ing áður en hún kemst til fullrar heimspekilegrar vitundar. Hún hefur lengi verið í mótun og fylgjendur hennar sjá hana að verki út um allt, einkum í ritum Hegels og Kierkegaards, en einnig hjá Marx, Nietzsche og Freud. Engu að síður myndi textafræðileg athugun á þessum ritum ekkert leiða í ljós. I verkunum finnum við aðeins þá merkingu sem við leggjum í þau, og hafi nokkur saga nokkurn tíma þurft túlkunar við, þá er það saga heimspekinnar. Einingu fyrirbærafræðinnar og raunverulegrar merkingar hennar finnum við í okkur sjálfum. Vandinn felst ekki í því að tína til tilvitnanir heldur í því að ákvarða og hlutgera þá jyrirbærafrteði jyrir okkur sem veldur því að margir samtímamenn sem lesið hafa rit Husserls eða Heideggers fá á tilfinninguna að þeir séu ekki að kynnast nýrri heimspeki heldur rekast á eitthvað sem þeir áttu von á. Fyrirbærafræði er ekki hægt að nálgast nema með fyrirbærafræðilegri aðferð. Við skulum því leitast við að tengja saman á skipulegan hátt hin margfrægu stef hennar eins og þau hafa tvinnast saman af sjálfu sér í lífi okkar. Þá munum við ef til vill skilja hvers vegna fyrirbærafræðin hefur verið svo lengi í mótun, sem óráðin gáta og óuppfyllt fyrirheit. * Málið snýst um að lýsa en ekki útskýra eða sundurgreina. Þessi fyrstu fyrirmæli Husserls til fyrirbærafræðinnar í burðarliðnum, um að vera „lýsandi sálarfræði" og snúa aftur „til hlutanna sjálfra", eru fyrst og fremst afneitun á vísindunum. Ég er ekki niðurstaða eða skurðpunktur óh'kra orsakakeðja sem ákvarða h'kama minn eða „sálarlíf'. Mér er fyrirmunað að skilja sjálfan mig sem ekkert annað en h'tíð brot af heiminum, sem einfalt viðfang líffræðinnar, sálarfræðinnar og félags- fræðinnar, né heldur get ég látið heim vísindanna fanga mig. Allt sem ég veit um heiminn, að því meðtöldu sem vísindin hafa látið mér í té, hvílir á eigin við- horfum eða upplifun af heiminum, og án þessara viðhorfa og þessarar upplifunar væri táknmál vísindanna merkingarlaust. Heimsmynd vísindanna er grundvölluð á heimi upphfunarinnar, og ef við viljum gera okkur skýra grein fyrir vísindunum og meta merkingu þeirra og verksvið nákvæmlega verðum við að byrja á því að endurvekja hina upprunalegu upplifun sem við öðlumst af heiminum, þá upplifim sem vísindin eru reist á. Vísindin hafa ekki og munu aldrei, eðh sínu samkvæmt, öðlast sömu tilfinningu fyrir verunni og heimur skynjunarinnar af þeirri einföldu ástæðu að þau ákvarða og útskýra heiminn. Ég er hvorki „lifandi vera“ né „maður“ eða „vitund" með öllum þeim einkennum sem dýrafræði, samfélagsgreining eða aðleiðslusálarfræði eigna þessum óhku afurðum náttúrunnar eða sögunnar. Ég er hin algilda uppspretta og tilvera mín hlýst ekki af því sem á undan mér kemur né heldur af náttúrulegu eða félagslegu umhverfi, heldur beinist hún að þeim og heldur þeim uppi, því það er ég sem ljæ þessari hefð tilveru fyrir mig (og þar með
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168
Blaðsíða 169
Blaðsíða 170
Blaðsíða 171
Blaðsíða 172
Blaðsíða 173
Blaðsíða 174
Blaðsíða 175
Blaðsíða 176
Blaðsíða 177
Blaðsíða 178
Blaðsíða 179
Blaðsíða 180

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.