Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Qupperneq 43

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Qupperneq 43
Loftur á „h inu leiksvidinu“ samfélög hafa búið til varnir gegn henni. Það sem er „heilagt“ er orðið til sem afneitun á hinu sem er „óhugnanlegt" og kristin trú, kirkjan, byggði upp magnað varnarkerfi gegnum aldirnar þar sem gert er ráð fyrir sálfræðilegri þörf manna fyrir algóðan guð, endalausa ást og samruna við >,annan“ sem verndar mann gegn „hinu óhugnanlega“. A tuttugustu öldinni hafa ekki bara trúin og kirkjan fallið saman heldur líka þær laga- og siðferðishugmyndir sem byggðu á henni. Það er orðið hlutverk bókmenntanna að vinna úr reynslu okkar og túlka hana, segir Kristeva. En bókmenntirnar geta ekki hreinsað okkur af „því óhugnan- lega“ öðru vísi en að sýna okkur að það sé til, sé tilvistarleg forsenda okkar. „Hin narkissíska kreppa“ sem virðist hrjá tuttugustu öldina meira en önnur tímaskeið, felst ekki í því að við höfum of mikið af narkissisma, sjálfsást, heldur því að við höfum of lítið af henni, trúum ekki á ástina, þorum ekki að elska. Otti okkar við að vera gleypt lifandi er sterkari en þráin eftir samruna við aðra. Við eigum líka mjög erfitt með að upphefja nokkuð, af því að köld efahyggjan fylgdi 20. öldinni úr garði og býður ekki upp á sterkt, algilt yfirsjálf, sem við getum samsamað okkur til að forða okkur frá upplausn sjálfsins og firringunni. I þessu félags-sálfræði- lega tómarúmi hafa menn kastast í pólitískt fang Hitlers og Stalíns — í leit að merkingu, leit að því reglukerfi sem gæti dugað til að halda hinni innri óreiðu í skefjum. Þar á meðal ófáir listamenn.25 Aðrir, en þeir eru fáir, hafa reynt að vinna beint úr reynslu okkar af „hinu óhugnanlega" og Jóhann Sigurjónsson var einn af þeim. Að mínu viti fjalla öll hans verk um þau átök sem fjallað hefur verið um hér að framan, verk hans eru „fjölskyldusögur" eins og Freud segir26 en ekki í öðrum skilningi en þeim að í þeim vinnur Jóhann úr djúpgerðum mann- legs lífs, eins og sá einn getur sem kryfur sjálfan sig lifandi — „lætur sér aldrei nægja tilvistina eina“27 svo að vitnað sé í skáldbróður Jóhanns, Fjodor Dostojevskí. Tilvitnanir: 1. Jón Viðar Jónsson: „Loftur á leiksviðinu" s. 24-76 2. Sami, s. 46 3. Sami, s. 66 4. Sami, s. 32-40 5. Atle Kittang: Luft, vind, ingenting, s. 13. I grein minni: „Innan og utan við krosshliðið" er sömuleiðis rætt um hugtakið „íroníu", s. 180-182 6. Jóhann Sigurjónsson: Galdra-Loftur, Rit II, Mál og Menning 1942. Allar tilvitnanir í leikritið hér á eftir, vísa til þessarar útgáfu. 7. Jón Viðar Jónsson, „Loftur á leiksviðinu“, s. 64 TMM XX 305
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.