Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Side 116

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Side 116
Tímarit Máls og menningar listsköpun (,,lífið“) er fyrst og fremst viðleitni til að gera grein fyrir „manninum“, með öllum hugrenningum hans og innihaldi, og staðnum sem hann er á, landinu, umhverfinu. Uppruni og það sem rennur upp er og hlýtur að vera eilíft verkefni listarinnar hvar á landi sem er. I menningu íslenska lýðveldisins renna upp í íslendingnum, í mismun- andi innbyrðis hlutföllum, þrjár megin uppsprettur uppruna sem marka öll verk hans og háttalag í hvaða starfi sem er, en eru (samkvæmt eðli listarinnar) augljósastar í listalífinu. I myndmáli, orðmáli, tónmáli er þetta oftast hið „ósagða“ í listaverkunum; það einfaldlega segir sig án þess að listamaðurinn viti að hann hefur sagt það. I flestum íslenskum listaverkum (eftir stríð) er þetta það eina sem tekst að segja og á fullkomlega heiðar- legan hátt því það er oftast sagt ómeðvitað. (Að vísu má segja að tími „meðvitundar" eða tilrauna til „endurtúlkunar“ byrji ekki í íslenskri myndlist fyrr en uppúr 1970, m.a. af þeim ástæðum að „landið“ var ekki orðið „sýnilegt“ gegnum myndir á heilsteyptan hátt fyrr en rétt um það leyti). Fyrsta uppsprettan er hræðsla við einangrun sem virðist nú liggja að baki nokkrum sterkustu dráttunum í svipmóti íslenskrar menningar; æðibunuganginum, hinni margháttuðu „poppun“, áhrifagirninni, þ.á m. undanlátssemi við útlent og útlendinga og framkvæmdagleðinni. I lífsstíl verður hennar greinilegast vart í fylgni við kjörorðið „að vera með á nótunum“, sem oft hefur tilhneigingar til að leiðast út í ógagnrýnan sleikjuskap við „unga fólkið“ og uppátæki þess. Miðaldra „listáhrifa- menn“ sem gert hafa út á þessa lífsspeki frá æskuárum eru orðnir opnir í báða enda, hin fullkomna andstæða einangrunar eða hin fullkomna ein- angrun, og umsvif þeirra í menningarmálum snúast oft, í bestu trú, aðeins um það að koma tilviljunarkenndum byrjendaverkum til vegs. Þessi hræðsla kemur einnig fram í ístöðuleysi, úthaldsleysi og (duldum) ótta við úrvinnslu (þróun) hugmynda, hugsunar eða verka. Menning sem hræðist úrvinnslu er ekkert annað en (tilviljunarkennt) neistaflug sem aldrei verður að eldi; hugmyndir sem kvikna en slokkna síðan aftur inn í sjálfar sig. Þannig er þessi (taumlausa) hræðsla við einangrun, sem á sér sögulegar ástæður, ein aðalorsök þess menningarlega barnaskapar sem oft er hafður í frammi á opinberum vettvangi. Önnur uppsprettan er þunglamalegheit eða stirðbusaháttur, andlegur og verklegur, sem er að líkindum orðinn íslendingum í blóð borinn og á sér efalítið rætur í landkostum og veðurfari. Ef íslendingar eru eða hafa verið á „heimsmælikvarða" í einhverju, þá er það í því að berjast við náttúruöflin. Eina listformið sem náð hefur verulegri fágun á Islandi er stakan (og ef til vill mynsturútskurður sem er reyndar skyldur henni um 378
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.