Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Síða 128

Tímarit Máls og menningar
(8)
Hreinn Frið-
finnsson. Án titils
III, 1981-82;
(litljósmynd,
útskorið tré, málað
kUði), 210X120
sm.
(9) Félagsfræði lista og menningarlífsins. Þegar einstaklingurinn ákveð-
ur að gerast listamaður hefur hann fyrir sér fyrirfram skilgreinda stofnun í
þjóðfélaginu, lista og menningarstofnunina. Þessi stofnun hefur marga
anga sem seilast víða enda lætur hún að mörgu leyti eins og hún sé lifandi
fyrirbæri. Listamanninum er ætlað að framleiða handa henni stofnanamat
en fá í staðinn viðurværi. Gegn þessari „útópíu“ hefur verið risið endrum
og eins á þessari öld og spurt: „Er listin bara stofnanamatur? Ef ekki, hvað
er hún þá?“
Fyrr hefur verið vikið að því að á viðbrögðum upplifaranna við listinni
megi ráða hvers eðlis hún er. En eru þessi viðbrögð ekki óaðskiljanlegur
hluti af sérhverju listaverki? Að gera viðbrögðin að meðvituðum efnivið í
rannsóknir á eðli lista og menningarstofnunarinnar er það sem hér er
kallað „félagsfræði lista og menningarlífsins". Einkenni slíkrar listar er að
nota sín eigin brögð og aðferðir til að afla „þekkingar“ um sjálfa sig eða þá
beita „sjálfri“ sér til að „afhjúpa“ og brjótast inní gagnkvæma mötun lista
og menningarstofnunarinnar og listamannanna og spyrja hvort um sig
spjörunum úr og þar með að einhverju leyti þá þjóðfélagsmynd sem þau
þrífast í. Viðleitni í þessa átt hafa aðstæður ekki kallað fram hérlendis fyrr
en á síðustu árum en hefur (ef til vill) aldrei verið meira í deiglunni en
einmitt nú. Mikið af listsköpun þeirri sem sumir hafa fellt undir „kvenna-
list“ sækir hvatningu sína í þá „þekkingu" sem ofangreind „afhjúpun“
getur leitt í ljós. Enn á þó eftir að reyna á raunverulega „róttækni“ og
fylgni þessarar listar.
Þó hér að ofan hafi verið gerð tilraun til að draga upp 9 myndir af
hugsanlegum aðgönguleiðum inní myndlist samtímans, kann vel að vera
390