Tímarit Máls og menningar - 01.03.1997, Blaðsíða 31

MIÐJAN OG JAÐARINN
forsendu sem lýtur að markaðinum og tjármálavaldinu. Það er löng hefð
íyrir því að skoða miðjuna út frá valdinu; hinu félagslega, menningarlega og
stjórnmálalega. Það gildir einu hvar á hnettinum það lá því miðjan var ætíð
þar sem auður fór saman við stjórnmálavald. Allt annað taldist til jaðar-
svæða. Núna göngum við út frá markaðsbundnu gildismati á valdi og hvað
listina áhrærir er velgengni mæld í auglýsingum, fjölda umfjöllunargreina
og á hve mörgum listmessum viðkomandi listamanni er hampað. Gengið er
að því sem gefnu að öll þessi atriði haldist í hendur.
Á effi hæðum skiptir það öllu máli að listaverkið sjáist í efnislegri dýrð
sinni en sé hvorki numið á netinu, í sýningarskrá eða í listtímariti. Slíkt
gildismat í listum hefur Vatíkanið að endanlegu takmarki sínu. Góð list er
sú sem hlotið hefur blessun páfa. Pohlen taldi að þetta verðmætamat og
gildismat væri nú á fallanda fæti sökum þess að enginn tryði lengur á dýrð
Péturskirkjunnar í Róm. Miðjan væri með öðrum orðum tóm. Hún vék
síðan máli sínu að þeirri list sem staðfesti þessa tæmingu miðjunnar og valdi
til þess ítalska nýlistamanninn Alighiero e Boetti, sem tilheyrði túrínsku
hreyfmgunni „Arte povera“ og austurríska tölvumálarann Peter Kogler. í
verkum beggja taldi Annelie Pohlen sig finna markvissa leit út fyrir miðjuna
í átt til jaðarsvæða heimsins. Boetti lét til að mynda afgönskum konum eftir
að vefa effir teikningum sínum verk og máttu þær leggja sínar eigin áherslur
í mynstrið. Kogler gengur hins vegar út frá einfaldri tölvugrafík, t.d. í
endalausu verki sínu af maurum, sem líma má upp sem veggfóður eða hafa
sem smámyndir, því hvergi er neina miðlæga áherslu að finna. Þannig lauk
Ráðstefnu um myndlistargagnrýni í Norræna húsinu, dagana 19. til 21.
september með því að menn töldu sig fullt eins vera stadda í miðju heims-
listarinnar eins og í útjaðri hennar.
Aftanmálsgreinar
1 Hér er átt við þá miklu hnignun sem fylgdi í kjölfar siðaskiptanna þegar kirkjan hætti að
panta myndlist til skreytingar guðshúsum. Islendingar voru ekki einir um að líða fyrir
andúð mótmælenda á myndlist. H varvetna í Norður-Evrópu var hefðinni kippt úr liðnum
með hörmulegum afleiðingum fyrir myndræna þróun. Það var aðeins á Niðurlöndum
sem myndlistin var nægilega sterk til að láta ekki sinn hlut fyrir myndbrotskenningum
(íkonoklasma) siðbótarmanna.
Vitnisburð um hnignun íslenskrar myndlistar eftir siðaskiptin má m.a. finna í Aldasöng
Bjarna Jónssonar, en hann var borgfirskt skáld undir lok 16. aldar og á öndverðri 17. öld.
1 sumum erindum kvæðisins er beinlínis látið að því liggja að íslensk kirkjulist hafi verið
eyðilögð með skipulegum hætti eftir siðaskiptin. Hagur íslenskrar myndlistar vænkaðist
ekki aftur fyrr en með stofnun Listasafns íslands árið 1885.
2 Birtingur kom út á árunum 1954-1968. Af öðrum listtímaritum sem reynt var að halda
úti má nefna Svart á hvítu og Teninginn. Að Birtingi undanskildum gáfu þessi tímarit
allþrönga mynd af listheiminum og því voru þau afar takmörkuð sem upplýsinga- og
TMM 1997:1
21