Tímarit Máls og menningar - 01.03.1997, Blaðsíða 115

LÍKRÆÐA YFIR HVERJUM SEM VILL
hönum: honum. Þágufallsmyndin hönum er algeng frá elstu tímum og allt til málhreinsunar
á 19. og 20. öld.
inu seinustu þjónustu: hina seinustu þjónustu. Greinirinn beygist hér veikt, einsoglýsingarorð,
en það var algengt í miðíslensku og hófst um 1400 að sögn Björns Karels í Islenskum
orðmyndum (bls. 52).
bívísa: sýna, veita, sanna.
bífala: fela; skipa.
Textus... — Textinn er úr Predikaranum (Ecclesiastes), 9.12, og „framdeilis“ setning úr 11.3.
Þarfyrir liggur oss rnakt upp á...: Þess vegna er okkur skylt...
óttunst: óttumst. -unster algeng miðmyndarending 1. persónu fleirtölu í miðíslensku; Vídalín
notar til dæmis þrjár: -umst, -unst, -ustum.
Vér segjum vel — „vel“ er hér áhersluorð: raunar, einmitt, trúlega, er ekki svo?
Danielis bók — I 5. kafla Daníelsbókar segir frá hinni miklu veislu Belsasars konungs þegar
fingur rituðu á vegginn og Daníel las úr: Mene, mene, tekel ufarsin, eða: Guð hefur talið
ríkisár þín og leitt þau til enda; þú ert veginn á skálum og léttvægur fundinn; ríki þitt er
deilt og gefið Medum og Persum. „Á hinni sömu nótt var Belsasar Kaldeakonungur
drepinn.“
í bókinni Hester— I Esterarbók segir ff á því að Ester, fósturdóttir Mordekaís, verður drottning
Ahasverusar Persakonungs en leynir ætt og uppruna; Mordekaí kemur upp um samsæri
gegn konungi en kóngur veit þó ekki deili á velgjörðarmanni sínum; Haman Hamdatason
ráðgjafi konungs ákveður að útrýma Gyðingum úr ríki Persa; Mordekaí klæðist hærusekk
og veinar fýrir konungshliði; Haman lætur reisa Mordekaí gálga; Ester fær konung til að
halda veislu, segir honum ffá affekum Mordekaís og að hún sé þeirrar þjóðar sem Haman
ofsækir; Mordekaí er hafinn til virðingar en Haman hengdur í gálganum Mordekaís.
Svo gekk það og þeim ríka ... — Dæmisaga Jesú í Lk. 12.16-21 er um auðugan mann sem
hugleiðir hvað hann eigi að gera eftir að land hans hefúr borið svo ríkulegan ávöxt að hann
á í vandræðum með að koma fyrir afurðum sínum: „Ég ríf hlöður mínar og reisi aðrar
stærri, og þangað safna ég öllu korni mínu og auðæfum. Og ég segi við sálu mína: Sála
mín, nú átt þú mikinn auð til margra ára, hvíl þig nú, et og drekk og ver glöð.“ En Guð
var ekki sammála og heimti sálu hans á þeirri nóttu: „Svo fer þeim er safnar sér fé en er
ekki ríkur hjá Guði.“
Svo líka segir og Christus... — Dæmisagan um þjóninn vonda er í Mt. 24.45-51.
Og hinn heilagi Páll... — Páll segir í Fyrra Þessaloníkubréfi m.a.: „Þér vitið það sjálfir gjörla
að dagur Drottins kemur sem þjófur á nóttu. Þegar menn segja: „Friður og engin hætta",
þá kemur snögglega tortíming yfir þá, eins og jóðsótt yfir þungaða konu. Og þeir munu
alls ekki undan komast. En þér, bræður, eruð ekki í myrkri, svo að dagurinn geti komið
yfir yður sem þjófur. Þér eruð allir synir ljóssins og synir dagsins. Vér heyrUm ekki
nóttunni til né myrkrinu. Vér skulum þess vegna ekki sofa eins og aðrir, heldur vökum og
verum algáðir. Þeir sem sofa sofa á nóttunni, og þeir sem drekka sig drukkna drekka á
nóttunni. En vér sem heyrum deginum til skulum vera algáðir, klæddir brynju trúar og
kærleika og von hjálpræðis sem hjálmi...“ (1Þ 5.2-9).
Vakið... — Mt. 25.13 (en tilvitnuninni virðist slá saman við 24.42, sbr. einnig 25.31-36).
Og Lúkas skrifar... — Kristur segir lærisveinunum að þessi kynslóð muni ekki líða undir lok
uns allt sé komið fram: „Hafið gát á sjálfum yður, að hjörtu yðar þyngist ekki við svall og
drykkju né áhyggjur þessa lífs og komi svo dagur sá skyndilega yfir yður eins og snara. En
koma mun hann yfir alla menn sem byggja gjörvalla jörð. Vakið því allar stundir og biðjið,
svo að þér megið umflýja allt þetta sem koma á, og standast frammi fyrir Mannssyninum“
(Lk. 21.34-36).
Psalmus 89 — Þýðingar Davíðssálma hafa tekið miklum breytingum. Sé tilvitnunin úr 89.
sálmi er helsta samsvörunin í versum 39-49, en versin í 90.9-12 eiga betur við.
TMM 1997:1
105