Tímarit Máls og menningar - 01.09.1998, Blaðsíða 108

KRISTJÁN B. JÓNASSON
III
Það á ekki að láta texta halda sér. Manni ber að komast undan þeim. I hvert
skipti sem texti „heldur“ þér skaltu forðast hann eins og eitur. Textar sem
halda manni eru eiturtextar. Þeir éta upp mótþróann og andstöðuna. Þeir
veikja mann í baráttunni við skipanirnar, við raddirnar, við undanlátssem-
ina og samþykkið. Því það á aldrei að samþykkja neitt og það á aldrei að segja
já. Við eigum aldrei að gjalda neinu jáyrði því nú þegar erum við flækt í viðjar
texta sem byrgja okkur sýn, halda okkur frá nýjum möguleikum og ríkja yfir
okkur með ógn, valdi og óljósum spádómum. Frumgerð þessa texta er Opin-
berunarbók Jóhannesar. Henni var ætlað að stjórna heilum trúflokki og
segja fýrir um endalok óvina hans, en svo yfirgengilegur varð máttur hennar
að í heil 2000 ár hefur ekki sú stund liðið að einhverjir einhversstaðar á jörð-
inni hafi ekki skolfið undir hennar egg. Jóhannes frá Patmos, þessi fasíski
megalóman Miðjarðarhafsins, lét tvö árþúsund dansa eftir sinni ryðguðu
pípu og það var enginn gleðidans heldur skak örvæntingarfullra sálna sem
biðu þess að eldstormur breytti þeirn í lifandi blys. Enn bíðum við eftir enda-
lokunum en þau eru ekki lengur undir stjórn Jóhannesar frá Patmos. Upp-
skriftin er að vísu hans en það er búið að endurskrifa handritið og nýir
leikarar hafa verið ráðnir. Endalokin koma nú ekki með básúnuþyt. Þau
verða tilkynnt á CNN kvöldið þegar Dow Jones-stuðullinn endar í 50 við
lokun á Wall Street. Þau koma þegar markaðir hrynja og þegar uppsöfnuð
auðævi leka niður á tölvuskjám eins og hellt hafi verið yfir þau stafrænni
sýru. Hin miklu endalok okkar eru endalok kapítalismans. Endalok hagkerf-
isins. Út um allan heim er haldið úti vefsíðum, dagblöðum, tímaritum og
sjónvarpsstöðvum til að verjast þessurn endalokum. Til að hrekja þau í burtu
með spara/spenna-þulum sem gera hvern verkamann, hverja húsmóður og
hvert leikskólabarn að meðleikanda í vanda efnahagsins. Enginn sleppur.
Hagkerfið „heldur“ okkur og það gerir það fyrst og fremst með textum og
frásögnum sem kúga okkur til hlýðni. Það er ein mesta ógæfa okkar að bók-
menntir og kvikmyndir samtímans endurframleiða þessa spádóma í stað
þess að sprengja fangelsisveggi þeirra. Frásagnirnar lifa áfram í sinni spá-
mannlegu ógn. Þær gera ævi okkar að þrautagöngu meðalmennskunnar.
Þær heimta stöðugleika heima í stofu í Reykjavík til að geta verndað óstöð-
ugleika verkafólks í Indónesíu og við höngum föst í orðaleppum þeirra,
óskynsemi og gervirökfræði. Hagvæðing samfélagsins byggist á útbreiðslu
hugtaka sem lofa skilningi en eru í raun andlegar rafmagnsgirðingar í gúlagi
markaðsssamfélagsins. „Textinn hélt mér,“ en það sem ég vildi í raun og veru
var að skrifa hann upp á nýtt. Skrifa hann þangað til ekkert var orðið eftir af
honum nema slitur og leifar sem héldu engu nema sér sjálfum. Ég vil skrifa
106
www.mm.is
TMM 1998:3