Tímarit Máls og menningar - 01.09.1998, Blaðsíða 96

KRISTJÁN B. JÓNASSON
andlegu starfi höfundarins, afurð vinnu hans og verksmiðja í senn, efni sem
á sér engan platónskan gullfót, enga innistæðu í frummyndaheimi hins „vel
skrifaða“ en stendur óstöðugum og síbreytilegum fótum á sínum eigin völtu
forsendum. Hún er ekki tjáning sálar í búri; hún er framrás orku, áþekkt því
þegar líkamanum er beitt til ásta. Hún rís upp af líkama þess sem ritar eins og
væri hún sjálf líkami af líkama og í henni búa eiginleikar sem fæðast af
þörfinni til að umbreyta líkamanum og laga hann að eigin vilja, eigin duttl-
ungum. Limlesting hins efnislega líkama, umbreyting hans og endurmótun,
er á vissan hátt tilraun til að heimta skriftina aftur til baka. í stað þess að fara
með skriftina út úr líkamanum fer líkaminn að rita sig sjálfan upp á nýtt.
Hann hættir að treysta að textinn millifæri orkuna yfir á nýtt snið en nýtir
hana til að endurvinna sig sjálfan. Allir kannast við hve gaman það er að
„lesa“ fólk sem hefur lagt natni og orku í að umbreyta sér sjálfu, skjóta í sig
málmi, rista á sig myndir, breyta nefi og brjóstum. Það hefur sannarlega
„sögu að segja“. Langan bálk um minningar sem ristar voru á búkinn og
færðar inn í húðina, ör eftir gaddavír eða vígtennta hunda, skrámur eftir
harðhenta elskhuga og ógleymanlega smámynd af birtuspilinu fyrir utan
tattústofuna í Amsterdam þar sem heilagur Georg með lensu var ristur í
vinstra herðablaðið. Hvílíkt lífshlaup! Hvílík ævisaga sem aðeins verður les-
in af næmasta túlkanda, lesanda sem megnar að smeyga sér inn í eyðurnar og
hefja þaðan upp eina söguna enn, ekki guðlega merkingu, heldur sögu sem
flöktir skamma stund og hverfur svo. Er þetta ekki góð skrift? Hin allrabesta
skrift?
III
Loftið er þunnt á Parnassostindi og gammarnir verða þreyttir af því að anda
því að sér. Þeir endast verr til göngu og hafa lítinn mátt til skrifta en mæna
dagana langa niður í dalina, niður til borganna þar sem önnur menning en
þeirra dafnar í fúlli láglendisstybbunni. Þeir horfa á menjar hennar með lítt
duldum viðbjóði og finnst þar fátt til matar enda skortir þar skýru mörkin
milli góðs og ills sem að þeirra áliti bera uppi alla menningu. Þeir gæla við þá
hugmynd að í hópi þeirra ríki eilíft gullaldarástand og þessi ímyndaða
fortíðardýrð gagnast þeim sem mælistika á allt sem ber fyrir sjónir. Mottó
þeirra er: „Hvernig hefði Virgill komist hér að orði,“ jafnvel þótt þeir kunni
ekki latínu og hafi vart lesið nema hálfa línu eftir skáldið í enskri þýðingu.
Þeir þumbast sum sé við og láta eins og úrvalshópur afburðamanna geti enn
skorið úr um góða skrift og vonda, fellt afdráttarlausa dóma um bögubósa og
brilljansa og kveðið upp úr um muninn þar á með slíkum þunga, að allur al-
menningur kyngi munnvatni og lími aftur á sér gúlann. En þeir tala fyrir
daufum eyrum. í borgunum eru það ekki Parnassosmenn sem hafa úrslita-
94
www.mm.is
TMM 1998:3