Tímarit Máls og menningar - 01.09.1998, Blaðsíða 18

Arthúr Björgvin Bollason
Forspjall
Það eru ekki liðin nema tíu ár síðan Berlín var skurðpunktur tveggja
ólíkra heima, tveggja gagnstæðra hugmyndakerfa. Austurhlutinn var
höfuðborg Þýska Alþýðulýðveldisins, þar sem ráðamenn létu í veðri
vaka að þeir væru í þann mund að gera drauminn um fýrirmyndarríki á
jörðu að veruleika. í vesturhlutanum dunduðu menn á hinn bóginn við að
gylla og fínpússa kapítalismann.
Á milli þessara tveggja heima var rammger múr - tákn um það ginn-
ungagap sem ævinlega hlyti að skilja þessar ólíku veraldir að. Svo var múrinn
allt í einu horfinn. Eina nóttina runnu torfur af traböntum eins og smáfiskar
í gegnum Brandenborgarhliðið. Þeir voru fullir af fólki sem grét, hrópaði,
söng og faðmaði allt kvikt sem fyrir varð. Korktappar skutust úr þúsund
flöskum og glitrandi safi þrúgunnar glóði á hverri skál. Síðan hjöðnuðu
fagnaðarlætin smám saman og allt varð aftur stillt og hljótt. Á meðan þessu
öllu fór fram stóð þöldi fólks um allan heim á öndinni af eftirvæntingu.
Hvað er eiginlega að gerast? spurðu menn. Er hugsanlegt að upp séu að
renna nýir tímar, þar sem gróin hugmyndakerfi verða rifm upp með rótum,
- þar sem flokksræði, auðhyggju og öðru sögulegu illgresi verður útrýmt?
Sumir gerðu því jafnvel skóna að nú hæfist einhvers konar alþjóðleg pólitísk
erfðagreining þar sem tækist að einangra skæða pólitíska vírusa og finna
jafnvel ráð til þess að uppræta þá. En þeim varð ekki að ósk sinni. Frá því að
þúsundir Austur-Þjóðverja flæddu um hinar víðu gáttir Brandenborgar-
hliðsins, hafa mörg vötn skolast til sjávar. Og því fer fjarri að enn sjái fyrir
endann á fornum ágreiningi um það hvernig mannlegt samfélag tryggi
þegnunum sem mesta velsæld.
Berlín er að vísu affur orðin ein borg - höfuðborg hins sameinaða
Þýskalands eins og forðum. Þó virðist borgin vera í sárum eftir þau miklu
átök sem fylgdu því, þegar múrinn hrundi. Burtséð ffá víðffægum bygg-
ingarkrönum sem hafa beinlínis lagt undir sig himininn yfir Berlín er eins og
fólkið sé enn ekki búið að átta sig á því sem gerðist.
Þetta mikla umrót er baksvið þeirra sagna frá Berlín sem birtar eru í þessu
16
www.mm.is
TMM 1998:3