Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Blaðsíða 61

AÐ TJALDABAKl í IÐNÓ VETURINN 1934-35
mér undir uggum, vonandi held ég hugarró minni. Það hleypur póli-
tík í alla hluti hjá blöðunum í þessu landi. Þegar fólk í einum flokki
berst t.d. fyrir því að ljúka við nýja leikhúsið, þá skrifar andstæðinga-
blaðið um leið að það sé hreint brjálæði, að ekki sé til nein leiklist hér
o.s.frv. - eins þótt þessu ágæta fólki finnist í raun og veru sjálfu að
leikhúsið eigi að koma sem allra fyrst. En það er barist með öllum
vopnum og á langtum grófari hátt en hugsanlegt væri í Danmörku.23
Vegna þess sem Gunnar segir um „nýja leikhúsið“ er rétt að minna á, að
Þjóðleikhúsbyggingin var um þetta leyti risin af grunni. En ffamkvæmdir
við hana lágu niðri, vegna þess að Alþingi hafði tekið fýrir fjárveitingar
tveimur árum fyrr.
Gunnar segir vini sínum einnig fr á því að nokkrum dögum eft ir komuna
til íslands hafi birst í blaði grein um að
ég hefði aldrei gert nokkurn skapaðan hlut í Danmörku og hefði
aldrei komið til íslands, hefði ég fengið eitthvað að gera heima. Afar
elskulegt, fmnst þér ekki? Höfundurinn klykkti út með því að leggja
til að Leikfélagið yrði svipt ríkisstyrknum úr því það gengi svo langt
að ráða danskan mann til að stýra íslenskri leiklist; Danir eru nú einu
sinni ekki vel séðir hér. Ég glotti bara - mér finnst þeir ættu nú að leyfa
mér að spreyta mig fyrst, þeir geta þá jafnað um mig að því loknu.
Tveimur dögum síðar birtist löng varnargrein fyrir mig, hún var dá-
lítiðýkjukennd, ég vona að þeir skilji það ekki heima! Það besta var að
málsvari minn spurði, hvort ísland væri í raun og veru slík ruslahola,
að einungis þeir duglausu gætu hugsað sér að koma hingað - í refsing-
arskyni.
Skrif þau, sem Gunnar vitnar hér til, birtust í Nýja dagblaðinu, blaði sem
nokkrir framsóknarmenn héldu úti. Það sagði fyrst ffá komu hans í nafn-
lausri grein, og var tónninn ekki beinlínis vinsamlegur: „Það getur vel verið
að þessi danski maður sé sæmilega leikmenntaður og starfhæfur í sínu föð-
urlandi. Nýja dagblaðinu er þó ekki kunnugt um að hann hafi getið sér neinn
sérstakan orðstír fyrir leiklistarstarfsemi sína í Kaupmannahöfn. Enda er
fremur ólíklegt að hann mundi hverfa að leikstjórn hér, ef mikil eftirspurn
væri eftir starfskröftum hans í Danmörku.“24 Blaðinu finnst alveg ffáleit
ráðstöfun að fá hingað danskan mann til að kenna íslensku fólki að bera
fram íslenskt mál á leiksviði; slíkar ráðstafanir þurfí athugunar við áður en
haldið sé áfram að veita Leikfélaginu styrki úr opinberum sjóðum.
En Gunnar átti hauk í horni. Málsvari hans, sem hann nafngreinir ekki í
bréfinu, var enginn annar en Halldór Kiljan Laxness, sem brást skjótt við og
tók svari hans skörulega. Halldóri fmnst, að öllum sem láta sig nokkru skipta
framtíð íslenskrar leiklistar ætti „að vera það fagnaðarefni að hingað kemur
TMM 1998:4
www.mm.is
59