Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Blaðsíða 81

Gyrðir Elíasson
Guðmundur Frímann
Hanti var vinur mannanna,
og bjó í húsi við veginn.
- Homeros
Gagnstætt því sem femínistar halda stundum fram, eru það ekki bara skáld-
konur sem gleymast í bókmenntasögunni. Karlskáld gleymast líka í miklum
mæli, og alveg jafn kyrfilega. Off ræður slíku auðvitað „hreint gæðamat,“
þótt varlega verði að fara með þau orð og setja í gæsalappir, að minnsta kosti
öðru hverju.
Guðmundur Frímann er meðal þeirra skálda sem flestum eru gleymd,
eins þótt hann hafi verið karlskáld, haft drjúga hæfileika til skrifta, og ekki sé
mjög langt síðan hann var á dögum. Eftilvill eru íslendingar ekkert gleymn-
ari en aðrar þjóðir, en þeir eru sennilega ekki minnugri heldur, nema þegar
eitthvað viðtekið, hefðbundið er á ferðinni - þá verkar minnið með ágætum.
En þegar skáld gleymast, væri kannski stundum ráð að spyrja: hvað segir
þetta um okkurfOkkar samfélag? Yfirleitt er strokleðrið of ríflega notað við
samningu bókmenntasögunnar, af því tiltekin viðhorf ráða alltaf mestu á
hverjum tíma, og stundum eiga þau viðhorf litla samleið með skáldskap,
nema þá einhverju broti hans.
Guðmundur Frímann var fæddur 1903 í Langadal í Austur-Húnavatns-
sýslu. f þeim dal var hann fram undir tvítugt, fór síðan til Reykjavíkur og
dvaldi þar einn eða tvo vetur og kynntist þá meðal annars upprennandi
skáldum, svo sem Magnúsi Ásgeirssyni. Þetta tvennt; Langidalur og Magnús
Ásgeirsson hefur mögulega haft djúptækari áhrif á Guðmund og skáldskap
hans en flest annað. Hér á eftir verður reynt að rökstyðja það örlítið betur.
Nú eru frásögur úr bændasamfélagi þessa tíma lítils metnar, en einhvern-
tíma kemur hugsanlega að því að þær skipi þann sess sem þeim ber - þeim
bestu - líkt og Ameríkumenn hafa verið að átta sig á bókmenntum frum-
byggjanna - endurmeta og endurútgefa framlag þeirra. Þetta framlag er
hljóðlátt, en satt: erþað sem það er. Okkur er tamt að líta á bændafólk gamla
tímans sem allt annan kynþátt, en við ættum að minnast þess oftar að við
TMM 1998:4
www.mm.is
79