Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Side 73

AÐ TJALDABAKl í IÐNÓ VETURINN 1934-35
Gunnar víkur hér að máli, sem ekki hefur verið mikið haft á orði, a.m.k. í
seinni tíð, drykkjuskapnum sem mátti heita landlægur í Iðnó á þessum
árum. Haraldur Björnsson minnist raunar nokkuð á þetta í sjálfsævisögu
sinni.51 Ljóst er, að þessi vandi fylgdi Leikfélaginu ffá upphafi vega; þannig
drakk einn vinsælasti gamanleikari L.R., Sigurður Magnússon, sig út af svið-
inu eftir aðeins tveggja vetra starf og varð því miður ekki sá eini sem Bakkus
átti eftir að bregða þar fyrir fæti.52 En helstu leiðtogar félagsins og aðal-
leikendur fyrstu áratugina voru gallhart stúkufólk og héldu vafalaust með
beinum áhrifum og fordæmi þessari tilhneigingu niðri. Með kynslóðaskipt-
unum milli 1920 og 1930 breyttist ástandið hins vegar mjög til hins verra. Þó
að ekki væru allir undir sömu sök seldir, voru undantekningarnar ekki svo
margar, að nokkur ástæða sé til að ætla, að saga Gunnars hafi verið eitthvert
einsdæmi.
Að öðru leyti verður vitaskuld að hafa í huga, að stóryrði Gunnars eru
mælt í mesta hita leiksins og hann eðlilega á nálum yfir afdrifum sinnar
hjartfólgnu sýningar. Bendir flest til, að ástandið hafi skánað eftir þetta;
a.m.k. hélt Gunnar alla samninga við L.R. og náði að sviðsetja tvo leiki, áður
en hann sneri heim til Danmerkur í maíbyrjun. Báðir voru gamanleikir, ann-
ar ffanskur, hinn enskur, og olli hvorugur neinum tímamótum í sögu ís-
lenskrar leiklistar. Gagnrýnendur voru mun hrifnari af þeim fyrri, franska
leiknum Varið yður á málningunni, en hinum síðari, kómískum þriller, sem
nefhdist Allt er þá þrennt er.53 Ekki hafa geymst neinar umsagnir í bréfum
Gunnars um þessar sýningar og því ekki ástæða til að staldra við þær hér.
Gunnar kom ekki til starfa með L.R. næsta vetur, þó að það hafi
bersýnilega komið til tals á einhverju stigi. Fimmtán ár iiðu frá því hann
kvaddi ísland snemma í maí 1935, þar til hann sá fjöll þess rísa affur úr sæ
sumarið 1950. Héðan fylgdu honum miklar þakkir og góðar óskir. Oddur
Ólafsson, umsjónarmaður Iðnaðarmannahússins, þakkaði honum sérstak-
lega með lítilli grein í Alþýðublaðinu og mælti þar fyrir hönd starfsmanna
hússins. Talar hann þar um prúðmannlega framkomu Gunnars í daglegri
umgengni og segir hann hafa átt gott erindi hingað til lands sökum hæfileika
sinna og miklu mannkosta.54 L.R. hélt Gunnari veglegt samsæti á Hótel Borg
áður en hann hélt á brott. Þar voru margar ræður haldnar og Gunnari gefinn
að skilnaði fagurlega útskorinn askur, áletraður höfðaletri. Meðal veislugesta
voru Halldór Kiljan og Indriði Einarsson, fulltrúar æskunnar og ellinnar í ís-
lenskum bókmenntum.
I þakkarræðu sinni lagði Gunnar að sögn Morgunblaðsins áherslu á,
hversu samstarfið við L.R. hefði verið ánægjulegt og að hann færi héðan af
landi burt fullviss þess, að íslenskir leikarar stæðu jafnfætis leikurum ná-
grannalandanna. „Sagði hann að það væri reynsla sín á þessum stutta tíma,
TMM 1998:4
www.mm.is
71