Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Blaðsíða 59

AÐ TJALDABAKl í IÐNÚ VETURINN 1934-35
Danskur leikstjóri kemur til Reykjavíkur
Erlendir gestir voru sjaldséðir í íslensku leikhúsi á íyrstu áratugum aldarinn-
ar. Þó að L.R. tæki til starfa þremur árum fyrir aldamót, var það ekki fyrr en
um miðjan þriðja áratuginn, sem leikfélagsfólk hafði aðstöðu til og taldi
tímabært að leita eftir leiðsögn hjá útlendum kunnáttumanni. Þá kom
danski leikarinn og leikstjórinn Adam Poulsen hingað í boði Dansk-íslenska
félagsins og var gripinn til að setja á svið einn af ástsælustu leikjum Dana,
ævintýraleikinn Det var engang- eftir Holger Drachmann.19 Vorið 1929 kom
Poul Reumert hingað og lék gestaleik með leikurum Leikfélagsins. Brátt fór
heimskreppan í hönd, Leikfélagið var bæði íjárvana og skuldum hlaðið og
mátti leggja alla drauma um erlenda gesti á hilluna að sinni - en aðeins að
sinni.
Um miðjan þriðja áratuginn urðu kynslóðaskipti í Leikfélagi Reykjavíkur.
Þegar Stefanía Guðmundsdóttir lést á besta aldri árið 1926, var Friðfinnur
Guðjónsson einn eftir þeirra krafta, sem höfðu borið uppi starf félagsins ffá
stofnun þess árið 1897, ásamt þeim Indriðadætrum, Guðrúnu, Emilíu og
Mörtu. Burðarásar eins og Árni Eiríksson, Jens B. Waage og Helgi Helgason
voru annaðhvort látnir eða horfnir af sviðinu. Um þetta leyti og á allra næstu
árum tók að koma fram ungt fólk sem flest átti eftir að enda starfsdag sinn í
atvinnuleikhúsinu: Indriði Waage, Arndís Björnsdóttir, Brynjólfur Jóhann-
esson, Valur Gíslason, Gestur Pálsson, Haraldur Björnsson, Þorsteinn Ö.
Stephensen, Alfreð Andrésson, Jón Aðils, Regína Þórðardóttir, Þóra Borg,
svo að nokkur helstu nöfn séu nefnd. Soffía Guðlaugsdóttir var tekin að leika
nokkru fyrr; hún varð helsta leilckona kynslóðarinnar, en féll frá aðeins
fimmtug árið 1948 og entist ekki aldur til að stíga á svið Þjóðleikhússins.
Ekki höfðu allir þessir einstaklingar tök eða áhuga á því að stunda leik-
skólanám erlendis, en margir þeirra dvöldust þó um lengri eða skemmri
tíma utanlands í því skyni að kynna sér leiklist og leikhússtarf. Þeir höfðu því
skilning á nauðsyn þess að veita erlendri reynslu og þekkingu inn í hið veik-
burða leikstarf sem hér var stundað. En framsóknarþunginn varð minni en
efni stóðu til. Því miður bar þetta fólk ekki gæfu til að leggja misklíðarefni sín
og persónuleg ágreiningsmál til hliðar í leikhússtarfinu, líkt og forverarnir.
Gríðarlegt ósamkomulag var árum saman með helstu leikstjórunum, þeim
Indriða Waage og Haraldi Björnssyni, og sjálf taldi Soffía Guðlaugsdóttir sér
lítt vært í félaginu löngum stundum.20
Þegar Lárus Sigurbjörnsson sneri til íslands skömmu fyrir 1930 eftir nám
og starf í Danmörku, gerðist hann í fyrstu mjög handgenginn Haraldi
Björnssyni. Lárus sat í stjórn ábyrgðarmannafélagsins svokallaða, sem tók að
sér rekstur leikhússins frá hausti 1930 til vors 1933, og var þar ásamt þeim
TMM 1998:4
www.mm.is
57