Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Blaðsíða 110

KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
Gunnars Páls virðist mér, af lestri greinar hans, ekki koma teygjanleik skil-
greininga við heldur vera yfírgripsmikil vanþekking hans sjálfs á því sem
skrifað hefur verið um póstmódernisma á síðustu árum. Þess verður ekki
vart að hann hafi lesið staf eftir nokkurn póstmódernískan heimspeking né
svo mikið sem drepið fmgri niður í þá umræðuhefð sem um póstmódern-
ismann hefur skapast (að frátöldum skrifum okkar Ástráðs Eysteinssonar á
íslandi og kaffistofuspjalli í Harvard-háskóla). Enn verra er að Gunnar Páll
virðist (andstætt Þorsteini, frummynd sinni, ætla ég að vona) ekki heldur
hafa lágmarksþekkingu á hefðbundinni stjórnmálaheimspeki síðustu 20
ára. Ég kem að því í 5. hluta.
Hitt er annað mál hvernig best er að skýra flókin fyrirbæri. Gunnar Páll
gæti þar ef til vill lært eitthvað af Þorsteini Gylfasyni sem kennir okkur að ein
leiðin „til að öðlast skilning á orði eða hugtaki" sé „að hyggja að dærni eða
dæmum sem orðið eða hugtakið á augljóslega við um“; hugtakaskýringar af
því tagi séu kallaðar „ábendingarskilgreiningar".9 Leyfið mér fýrst að segja
Gunnari Páli ögn til um póstmódernismann með þremur ábendingarskil-
greiningum.
2.1. Fyrsta ábendingarskilgreining
Gylfi Baldursson heyrnarfræðingur skrifaði fróðlega blaðagrein á síðast-
liðnu sumri þar sem hann lýsir kuðungsígrœðslu, nýlegri aðgerð sem fer
þannig fram að komið er fyrir rafskautum í innra eyra (kuðungi) heyrn-
arlausra eða alvarlega heyrnarskertra. Tæki sem nemur hljóð líkt og hefð-
bundið heyrnartæki sendir rafboð inn í kuðunginn og áfram eftir
heyrnartauginni til heilans. Þessi grófu boð nægja flestum til þess að greina
allvel talað mál. Nú eru að sögn Gylfa átta virkir notendur slíkra tækja á
íslandi, þar af tvö börn. „Því miður“, segir Gylfi, „hefur staðið nokkur styr
um það hvort rétt sé að framkvæma þessa aðgerð á börnum og hafa heyrnar-
lausir víða um heim haldið því fram að ‘sérfræðingar’væru með aðgerðinni
að grípa inn í tilveru ‘ófatlaðra’ barna sem tilheyrðu einfaldlega minni-
hlutahóp sem ætti sér táknmál að móðurmáli. Þessi afskiptasemi leiddi
óhjákvæmilega til lélegrar sjálfsmyndar, félagslegs ójafhvægis og jafnvel út-
skúfunar.“10
Gylfi leggur ekki siðlegt eða læknisfræðilegt mat á kenningu tortryggjend-
anna, umfram það sem lesa má út úr orðunum „því miður“. Staðreyndin er
hins vegar sú að ýmsir þeir siðfræðingar sem hjúfra sig fastast að tísku tímans
hafa tekið undir þessa kenningu. I nýlegri grein í tímariti sem fjallar urn heil-
brigðissiðffæði skrifar R. A. nokkur Crouch að það sé meira en lítið áhorfs-
mál hvort framkvæma eigi kuðungsígræðslu á börnum sem ekki hafi hafið
máltöku.11 Ástæða hans er ekki sú að flest börnin fái ekki fullkomlega eðli-
108
www.mm.is
TMM 1998:4