Tímarit Máls og menningar - 01.12.1998, Side 62

JÓN VIÐAR JÓNSSON
sérfróður listamaður til að stjórna sjónleikjum. Slíks manns hefir lengi verið
þörf. Orsökin til þess, hve íslensk leiklist stendur lágt, er ekki síst í því falin,
að sérfróður maður hefir varla komið hér nálægt leikstjórn. Með góðri leik-
stjórn á að vera hægt að ná a.m.k. dálitlum árangri, þótt unnið sé með við-
vaningum, - en engum, og verra en engum, án leikstjórnar.“ Um Gunnar
hefur Halldór hin bestu orð; hann sé „meðal þeirra fáu einlægu og ósín-
gjörnu vina íslands og íslenskrar menningar“, „hámenntaður maður á evr-
ópiska vísu“ og í föðurlandi sínu þekktur að því „að vera maður sem lætur
alla hagsmuni lönd og leið, ef þeir hlutir eru í húfi sem hann hefir tekið ást-
fóstri við.“25
Ekki var undarlegt, að Gunnari væri lítt um það gefið, að orð skáldsins
spyrðust út til Danmerkur, þar sem staða hans var naumast jafn-glæst og lát-
ið var í veðri vaka. En Halldóri var málið vissulega allskylt; það var ekki nóg
með að hann hefði mælt með ráðningu Gunnars við Lárus Sigurbjörnsson,
heldur hafði einnig verið afráðið að leikhúsið tæki fyrsta leikrit hans,
Straumrof, til flutnings síðar um haustið. Þýddi Gunnar leikinn á dönsku og
reyndi að koma honum á framfæri ytra, en hafði ekki árangur sem erfiði,
enda Halldór þá ekki orðinn jafnfrægur í Danmörku og síðar varð.26 Hall-
dór var alla tíð mikill áhuga- og kunnáttumaður á sviði leiklistar, eins og m.a.
má sjá af hinum ágætu leikdómum, sem hann skrifaði fyrir Alþýðublaðið á
árunum 1931 og 32 og teknir eru saman í fyrsta bindinu af Safni til sögu ís-
lenskrar leiklistar og leikbókmennta, sem kemur út í haust.
Þyngslalegur Jeppi og stílfœrð leiktjöld
Leikárið 1934-35 hófst með nokkrum endursýningum á Manni ogkonu, að-
alsmelli fyrra leikárs. Á meðan var Jeppi á Fjalli Holbergs æfður af kappi, og
var hann valinn til flutnings í tilefni af 250 ára afmæli skáldsins. Til stóð, að
hið gamla eftirlæti Reykvíkinga, Friðfinnur Guðjónsson, léki Jeppa, en hann
mun ekki hafa treyst sér til þess þegar til kastanna kom, enda tekinn að lýjast
eftir langa og dygga þjónustu við Thalíu. í stað hans kom ungur leikari, Þor-
steinn Ö. Stephensen, sem hafði verið við nám í skóla Konunglega leikhúss-
ins veturinn áður.27
Fyrir þá, sem muna efni leiksins ekki glöggt, má rifja upp, að Jeppi er
drykkfelldur danskur bóndi, sem verður fyrir því, að baróninn og nokkrir fé-
lagar hans hirða hann dauðadrukkinn upp af vegi sínum. Þeir hátta hann
niður í rúm barónsins og láta sem hann sé herra hússins, þegar hann raknar
úr rotinu. Er ekki að sökum að spyrja, að Jeppi reynist hinn versti harðstjóri
þegar hann fer að trúa á leikaraskapinn, og hefur - að dómi höfundar - unn-
ið fyllilega til þeirrar niðurlægingar sem bíður hans í leikslok. Jeppi er eitt af
60
www.mm.is
TMM 1998:4