Náttúrufræðingurinn - 2010, Blaðsíða 41

41
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Í tjörnum sem kannaðar voru í
Þúfuveri fundust alls 33 tegundir/
hópar smádýra og var breytileiki á
milli tjarna álíka mikill og hann var
á Þorskafjarðarheiði, 2–17 tegundir/
hópar. Sem fyrr voru krabbadýrin
mest áberandi, einkum ranaflóin
og kúluflóin sem hvor um sig var
ríkjandi tegund í um þriðjungi tjarn-
anna. Auk þeirra voru augndílar tals-
vert áberandi, en sá hópur krabba-
dýra var ríkjandi í tæplega fimmtungi
tjarnanna sem kannaðar voru.
Fjöldi tegunda gefur einungis
til kynna hversu margar tegundir
eru til staðar en ekki hvert hlut-
fallslegt vægi hverrar og einnar
er miðað við heildina. Fjölbreyti-
leikastuðlar, t.d. Shannon-stuðullinn
(H’), taka hins vegar mið af hlutfalls-
legu vægi hverrar tegundar innan
hvers sýnis (tjarnar). Shannon-fjöl-
breytileiki í tjörnum á þeim fjórum
svæðum sem borin voru saman
var ekki marktækur á milli svæða
(ANOVA; F3,63 = 1,98, P=0,126) (6.
mynd). Meðaltalsgildin (± stað-
alfrávik) fyrir Shannon-stuðulinn
voru mjög áþekk fyrir Þorskafjarð-
arheiði (1,28±0,5), Holtavörðuheiði
(1,25±0,49) og Þúfuver (1,20±0,48)
og voru öll hærri en í votlendinu
við Hríshólsvatn (0,75±0,57).
Þótt samanlagður fjöldi tegunda/
hópa dýra hafi verið nokkuð áþekk-
ur á svæðunum fjórum (28–41) var
töluverður munur á samfélagsgerð-
um smádýra á milli svæða. Krabba-
dýr voru ríkjandi í flestöllum tjörn-
unum; á Þorskafjarðarheiði voru
rauð- og augndílar ríkjandi í flestum
tjarnanna en ranafló var áberandi
í tjörnum hinna svæðanna. Skötu-
ormur (Lepidurus arcticus) fannst
eingöngu í tjörnum á Þorskafjarð-
arheiði og í Þúfuveri en tjarnatíta
(Arctocorisa carinata) fannst bara í
tjörnum á Holtavörðuheiði og í vot-
lendinu við Hríshólsvatn. Kornáta
(Eurycercus lamellatus) fannst á öll-
um svæðunum en aðeins í örfáum
tjörnum innan hvers þeirra. Hins
vegar fannst ísafló (E. glacialis), sem
er náskyld tegund, aðeins á Þorska-
fjarðarheiði og Holtavörðuheiði. At-
hygli vakti að á Holtavörðuheiði
fannst hnoðaflóin í vel yfir helmingi
tjarnanna en var mun sjaldgæfari á
hinum svæðunum.
Tegundasamsetning smádýra í
tjörnum innan hvers svæðis var lík-
ari innbyrðis en á milli svæða, eins
og fram kom við hnitun gagnanna
(7. mynd). Ólíkust var tegundasam-
setningin í tjörnunum á Þorskafjarð-
arheiði og í votlendi við Hríshóls-
vatn, enda þótt styst sé á milli
þessara svæða eða u.þ.b. 10 km
í beinni loftlínu. Á milli þessara
tveggja svæða munar rúmum 400
m á hæð auk þess sem mikill munur
var á leiðni tjarnavatnsins (1. tafla).
Nokkur skörun var hins vegar á
6. mynd. Shannon-fjölbreytileikastuðull fyrir tjarnir á þremur hálendissvæðum (TSK, HLT
og THV) og einu láglendissvæði (HRS). Sjá skýringar í texta við 5. mynd. – Shannon
diversity index for macroinvertebrates in ponds at three highland areas (TSK, HLT and
THV) and one lowland area (HRS). See figure 5 for explanations.
5. mynd. Fjöldi tegunda/hópa smádýra í tjörnum á þremur hálendissvæðum (TSK, HLT og
THV) og einu láglendissvæði (HRS). Hver kassi sýnir dreifingu gagnanna þannig að efri og
neðri mörk kassanna sýna hvar fjórðungsmörkin liggja, lóðréttu línurnar sýna hvar neðri
5% og efri 95% mörk gagnanna liggja og svörtu punktarnir sýna útgildin. Svört lárétt lína
innan hvers kassa sýnir miðgildi og rauð lárétt lína sýnir meðaltalsgildi mælinganna. TSK:
Þorskafjarðarheiði, HRS: votlendi við Hríshólsvatn, HLT: Holtavörðuheiði og THV: Þúfuver.
– Taxa richness of macroinvertebrates in ponds at three highland areas (TSK, HLT and THV)
and one lowland area (HRS). Each box shows where the limits of the lower quartile and up-
per quartile are, the whiskers show the limits of 5% (lower) and 95% (upper) are and the
filled dots show the outliers. A black horizontal line within each box represents the median
value and a read horizontal line represents the mean value of the data. TSK: Þorskafjarðar-
heiði, HRS: wetland by L. Hríshólsvatn, HLT: Holtavörðuheiði and THV: Þúfuver.
79 1-4#loka.indd 41 4/14/10 8:49:32 PM