Náttúrufræðingurinn - 2010, Blaðsíða 89

89
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
ishita og gerðar glærar með smásjár-
olíu og síðan voru þær steyptar með
Euparal-steypuefni. Allar agnir voru
greindar og hlutfallsleg þekja þeirra
metin. Úr hverju sýni voru tekin
15 ml hlutsýni og sigtuð í himnusíu
(Millipore®, 25 mm í þvermál og
með 0,45 µm gatastærð) með lækn-
ingasprautu með síuhaldara. Valin
voru af handahófi snið á síunni með
hjálp merkiglers í augngleri smásjár-
innar. Þörungar voru greindir til
tegundar með fasakontrast-smásjá á
20 reitum sem merkiglerið markaði.
Hlutfallslegt flatarmál þessara 20
reita af stærð síunnar var notað til að
meta fjölda þörunga á rúmmálsein-
ingu. Notuð var 125-föld stækkun
til að meta hlutfall grots og þör-
ungahópa og 1250-föld stækkun til
að greina þörunga til tegunda. Fæða
var metin í 5–8 lirfum frá hverri
dagsetningu. Garnainnihald var
krufið í eimuðu vatni og síðan með
sprautusíu á 0,45 µm síu (25 mm í
þvermál). Síurnar voru meðhöndl-
aðar eins og síur með reksýnum.22
Fæða rykmýslirfanna Eukieffieriella
minor og Orthocladius consobrinus
voru unnin á sama hátt, en aðeins
voru krufðar átta E. minor og fjórir
O. consobrinus.
Mýflugum var safnað í flugna-
gildrur, sem Arnþór hannaði23 (2.
mynd), í Dragsey í Syðstukvísl
Laxár og á Helluvaði, 4,5 km frá
Mývatni. Þær voru tæmdar á 10–15
daga fresti frá maí til október. Lögð
var saman veiði gildranna frá 20. júlí
til 19. júlí árið eftir, sem samsvarar
flugum úr sumar- og vetrarkynslóð
hvers árgangs bitmýs.16
Mýstofnar Laxár
Tvívængjutegundir voru 95–98%
af þéttleika botndýra í Laxá ofan
Brúa.19 Hlutdeild bitmýs var mest
að meðaltali í Miðkvísl, eða 63%, en
minnst við Helluvað, 47%.19 Ryk-
mýstegundir voru 35–48% og var
bogmý (Orthocladiinae) í meirihluta
rykmýsins, eða 34–44%. Meðalþétt-
leiki bitmýs áranna 1978–1984 var
253.000 m-2 í Miðkvísl, 53.000 m-2 á
Helluvaði og 144.000 m-2 á Þverá.12
Meðalþéttleiki rykmýstegunda var
136.000 m-2 í Miðkvísl, 49.000 m-2 á
Helluvaði og 96.000 m-2 á Þverá. Á
rannsóknartímanum var þéttleiki
bitmýslirfa lágur 1978–1982, en síð-
an varð mikil aukning 1983–1984,
en þéttleiki rykmýs var ekki eins
breytilegur milli ára (3. mynd).
Lífþyngd bitmýs var í lágmarki
1978–1983 en jókst svo 1984–1985,
en rykmý sýndi minni breytileika
milli ára (4. mynd). Meðalþyngd
bitmýslirfa í Miðkvísl Laxár breytt-
ist úr 10 í 67 g lífræn þurrvigt (þv)
m-2, en meðalþyngd rykmýs var á
sama tímabili 1 til 4 g-lífræn þv m-2.
Lægri meðalþyngd var á bitmýslirf-
um á Helluvaði og við Þverá en
í Miðkvísl (4. mynd), en lífþyngd
rykmýs var svipuð á öllum stöðv-
um á ánni. Miklar sveiflur voru í
þörungaframleiðslu í Mývatni24 og
sveiflast því magn þeirra mikið í reki
í Laxá. Framleiðsla mýsins er mynd-
un lífmassa þess og er reiknuð út frá
meðallífmassa og breytingum í þétt-
leika. Framleiðsla var lítil á árunum
1978–1983 en jókst svo umtalsvert
á árunum 1984–1985. Minnst var
framleiðsla bitmýs í Miðkvísl, 27
g-lífræn þv m-2ár-1 1978–1979, og
mest varð hún 600 g-lífræn þv m-2ár-1
1984–1985 (5. mynd), en á sama
tímabili var framleiðsla rykmýslirfa
8 til 35 g-lífræn þv m-2ár-1. Fram-
leiðsla bitmýs var minni á Hellu-
vaði og við Þverá en í Miðkvísl, en
Midkvisl (outlet)
D
en
si
ty
(n
os
m
-2
)
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
1200000 Chironomidae
S. vittatum
Thvera (24 km)
1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985
D
en
si
ty
(n
os
m
-2
)
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
1200000
Helluvad (5 km)
D
en
si
ty
(n
os
m
-2
)
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
1200000
3.-mynd
Þ
ét
tle
ik
i (
fjö
ld
i m
-2
) /
D
en
si
ty
(n
o
m
-2
)
Miðkvísl
Helluvað (4,5 km)
Þverá (24 km)
3. mynd . Þéttleiki mýlirfa á þremur stöðum í Laxá, Miðkvísl, Helluvaði og Þverá. Þéttleiki
bitmýs er sýndur með gráum súlum og rykmýs með svörtum. – Densities of Chironomidae
and S. vittatum larvae at three stations in the River Laxá. Grey columns S. vittatum, black
columns Chironomidae.
79 1-4#loka.indd 89 4/14/10 8:50:59 PM