Skáldskaparmál - 01.01.1994, Side 26

Skáldskaparmál - 01.01.1994, Side 26
24 Terry Gunnell var greinilega viðtekin og síðan notuð í tilteknum kvæðum í Konungsbók. Mér vitanlega er hún ekki notuð annars staðar í norrænum handritum frá sama tíma, eins og þegar hefur verið bent á. Ekki er óhugsandi að þessi aðferð hafi verið notuð í einu af upprunalegu safnkverunum sem fræðimenn eins og Gustav Lindblad telja að kvæðin hafi upphaflega verið varðveitt í (Lindblad 1980, 144-147 og 159-166). Þó er mjög erfitt að segja til um með hvaða kvæði kerfið hafi fyrst verið notað eða í hvaða kveri. Eftirtektarvert er að sama aðferð er notuð í Lokasennu sem virðist hafa verið bætt við safnið seinna (sjá Lindblad 1954, 286), og í Fáfnismdlum og Helgakviðu Hjörvarðssonar sem voru líklega úr öðrum söfnum en þeim sem varðveittu goðakvæðin (Lindblad 1954, 267-268, og 1980, 162). Þar sem aðferðin sem skrifarinn ákvað að taka upp var aðeins notuð við leikin verk í Evrópu á þrettándu öld, má ætla að hann hafi talið þessi norrænu verk vera leikverk, þ.e.a.s. verk sem voru leikin á sama hátt. Þótt einhver munur sé á þeirri aðferð sem notuð er í edduhandritum og í breskum og frönskum leikritahandrit- um eru þau um margt mjög svipuð. Vissulega er sögnin „kveða“ í þátíð í edduhandritunum á meðan boðháttur er notaður í flestum leikritum í Evrópu á þeim tíma (þ.e. í þeim tilfellum sem sögn er notuð). En þátíð er líka notuð í La seinte resureccion (t.d. „Vers Dan Joseph dunc se turna“: „Þá sneri hann að Jósefi“), og kemur fyrir í öðrum breskum helgileikritum á fimmtándu öld (t.d. The castle ofperseverance, línur 1766,1822 og 1863: sjáBevington 1975,848-850 og 1069). Hún er einnig notuð í fyrsta leikritinu sem var skrifað á sænsku frá fimmtándu öld, De uno peccatore qui promeruit gratiam („Leikritið um syndarann sem fékk fyrirgefningu“ : AM 191, fol. 89r-93r) þar sem eru sviðsleiðbeiningar eins og „vratislaus svarade," and „Her sátther han vdden pa brystit tha gik jomfru maria fram ok fik om hans hender ok sagde swa . . .“ (Klemming 1863-1879, 1-6). Annað dæmi er Brome helgileikritið Abraham and Isaac frá svipuðum tíma þar sem eftirfarandi sviðsleiðbeiningar koma fram: „Her Abraham drew his stroke and þe angell toke the sword in hys hond soddenly,“ og „Here Abraham leyd a cloth over Ysaacys face thus seyying . . .“ (Davis 1970, 51-52). Hér er líka vert að minnast á að í öðru meginhandritinu af The harroiving ofHell (Harley 2253, fol. 55v-56v) er sögn með mælendanöfnum á spássíunum (t.d. „Sathan ait“: „Satan svarar“) í upphafi verksins (fol.55v). Það er ekki hægt að útiloka að skrifarar eða safnarar eddukvæðanna hafi þekkt handrit leikverka frá Frakklandi og Bretlandi. Reyndar er mjög líklegt að þeir hafi komist í kynni við slík verk og lifandi leiklist á tólftu og þrettándu öld. Vitað er af öðrum ritvenjum sem bárust til íslands og Noregs erlendis frá (Seip 1954, 13 og 68-70), til dæmis frá klaustrum Benediktsreglunnar eða með mönnum sem höfðu lært erlendis. Þýðingar Alexanders sögu, Tristrams sögu og Strengleika á þessu tímabili bera vott um áhuga Norðurlandabúa á efni frá Norður-Frakklandi (Olsen 1965, 102-107, og Jónas Kristjánsson 1988, 314-331). Og það má segja að Sæmundur Sigfússon, ísleifur Gizurarson, Gizurr ísleifsson, Þorlákur Þórhallsson og Páll Jónsson hljóti að hafa komist í kynni við þróun kirkjuleiklistar auk annars
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234
Side 235
Side 236
Side 237
Side 238
Side 239
Side 240
Side 241
Side 242
Side 243
Side 244
Side 245
Side 246
Side 247
Side 248
Side 249
Side 250
Side 251
Side 252
Side 253
Side 254
Side 255
Side 256
Side 257
Side 258
Side 259
Side 260

x

Skáldskaparmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skáldskaparmál
https://timarit.is/publication/1141

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.