Skáldskaparmál - 01.01.1994, Síða 55

Sannyrði sverða 53
afrek sýnu æsilegust. Aðurnefnt spjótsbragð nær fullkomnun hjá Gunnari á
Hlíðarenda þegar hann „sér spjótið er að honum fór og snerist svo skjótt að eigi
mátti auga á festa og tók hinni vinstri hendi spjótið og skaut á skip til Karls og
hafði sá bana er fyrir varð.“ Þetta er ekki hið eina sem Gunnar hefur um aðra
menn. Þrisvar sinnum í sögunni hefur hann menn upp á atgeir sínum eins og þeir
væru fis og kastar þeim langar vegalengdir, eitt sinn í leirgötu að höfði sínu en
tvisvar sinnum út á Rangá. Nú á tímum keppast sterkir menn við að kasta
dvergum en Gunnar fer létt með fullvaxna karlmenn í öllum herklæðum. Hann
er jafn snöggur og hann er sterkur eins og sést þegar hann „skaut svo fast niður
skildinum að hann stóð fastur í jörðunni en tók til sverðsins svo skjótt að eigi
mátti auga á festa og hjó með sverðinu“. Það liggur við að lesandinn efist um að
Gunnar hafi tvær hendur, enda segir í lýsingu hans að „hann vó svo skjótt með
sverði að þrjú þóttu á lofti að sjá.“ Atgeir hans var einnig hið mesta vopn og hann
hittir ekki einungis fyrir hvern þann sem Gunnar skýtur að, heldur fer „í gegnum
hann og niður í vöIlinn.“(Brennu-NjáIs saga, ÍF, XII, 77-78,138,158,176, 137,
53 og 159) Það er engin fúrða að mörgum hafi þótt bardagalýsingar íslendinga
sögu heldur bragðdaufar við hliðina á þessu54 en að sama skapi sannferðugri.
Lýsingar af þessu tagi finnast ekki í íslendinga sögu Sturlu Þórðarsonar.
Spjótsbragðið er þar ekki að finna og það er orðið erfiðara að kljúfa menn í tvennt
eða í herðar niður, hvað þá niður að beltisstað. Höfuðin þegja þegar þau fjúka af
bolnum, ef þau fjúka þá yfirhöfúð.55 Hins vegar er algengt að vopn bíti illa, eins
og þegar margar tilraunir þarf til að höggva Þórð Vatnsfirðing og Þórð Andrésson.
Sverð bíta ekki einu sinni þófastakk Þorbjarnar Jónssonar, „þótt þeir breiddu á
tré.“ (353). Sturla Þórðarson er ekki að hefja hernaðarhyggju samtímans til
himins, heldur gera lítið úr henni og þar beitir hann öllum brögðum, einnig
spotti. Það sést þar sem Sturla skýtur inn í sögu sína dálítilli frásögn af frænda
þeirra Sturlunga, Dufgus Þorleifssyni (297-299).
Dufgus er ekki höfðingi en „þótti þá mestur bóndi í Dölum.“ (297) Til deilu
kemur milli bænda þar og að lokum til bardaga í Víkingsgili. Þar eru bardagalýs-
ingar sem eru allóvenjulegar í fornsögum: „Dufgus höggur nokkur högg til Þorgísl
og beit ekki á því að hann var vafiður léreftum. Þá rennast þeir á og verður þúfa
fyrir fótum Þorgísli og fellur hann en Dufgus á ofan. Ásbjörn blindi heldur
Guðmundi Erlingssyni.“(298) Miklir kappar eigast hér við. Sverð þeirra bíta ekki
á menn sem vafðir eru í léreft. Annar höfðinginn dettur um þúfú (sem veltir þar
þungu hlassi) og hinn ofan á. Hinum þriðja erhaldið afblindum manni. Og hvað
verður fyrsta verk bardagahetjanna þegar heim er komið? „Þeir Þjóstar fóru í
Asgarð og átu þar mat.“(299) Engin önnur frásögn tengir Þjóstar við Asgarð í
Hvammsfirði og Sturla því að skopast að hernaðarbrölti þessara kotkarla með því
að líkja þeim við einherja Valhallar sem sitja að áti og drykkju milli þess sem þeir
54 Magnús Helgason, „Sturlungaöldin," Kvöldrœður í Kenrtaraskólanum 1909-1929, Reykjavík,
1931, bls. 169.
^ Sagnirnar fjúka og kljúfa koma alls ekki fyrir í íslendinga sögu, samkvæmt Orðstöðulykli
íslendingasagna.