Skáldskaparmál - 01.01.1994, Síða 118

Skáldskaparmál - 01.01.1994, Síða 118
116 Baldur Hafitað manna best kynnt sér hvernig höfundur Egils sögu virðist hafa notfært sér ritaðar heimildir og þar er kannski athyglisverðast það sem sagt er um áhrif Hallfreðar sögu á sköpun Egils sögu. Bjarni hefur einnig bent á áhrif Orkneyingasögu og Þinga sögu í þessu sambandi. Ég hef í fyrrgreindri ritgerð sýnt fram á hve margt úr Heimskringlu hefur „gengið aftur“ í Egils sögu. Einnig hef ég sýnt hvernig höfúndur Egils sögu virðist hafa notfært sér Eddukvæði, goðsögur og eldri dróttkvæði. Þá hef ég leitt að því líkur að höfundur Egils sögu hafi þekkt ákveðnar fornaldarsögur í rituðu formi. Allt bendir til þess að höfúndurinn hafi verið „skrifborðsmaður“ og unnið mikið úr rituðum heimildum þó einnig hafi hann gengið í sjóði munnlegra frásagna og t.d. notað fjölmörg minni úr (munnlegum) fornaldarsögum eins og bandaríska fræðikonan Melissa Bermann hefur bent á (1983). Óþarfi er að tala hér um hvort Snorri Sturluson hafi verið höfúndur Egils sögu eða ekki. Ég tel það reyndar ekkert vafamál: Nálægðin við Heimskringlu og Snorra-Eddu er svo sláandi. Og fræðimannsbragurinn og þekkingin svo augljós. Draumur Egils Halldórssonar á Borg (sjá Sturlungu I, bls. 211-12) þess efnis að illa muni fara fyrir Snorra, flytji hann frá Borg, er lúmsk tilvísun í samband Snorra og Egils Skallagrímssonar, búin til (eftir daga Snorra!) af manni sem gjörla vissi um slíkt samband, Sturlu Þórðarsyni. Draumurinn virðist mér reyndar vera sniðinn eftir draumi sem Snorri greinir frá í Haralds sögu Sigurðssonar (Hkr. II, bls. 677) þar sem Ólafur helgi birtist Haraldi bróður sínum skömmu áður en sá síðarnefndi yfirgaf Noreg og féll á Englandi. I báðum frásögnum er söguhetjan í þann veginn að yfirgefa ákveðinn stað, óðal feðra sinna. Látinn ættingi birtist í draumi, kveður vísu og spáir söguhetju illu, fari hún brott. Söguhetjan fellur síðar á þeim stað sem ferðinni var heitið til. Snorri hafði séð dökkar og bjartar hliðar á sambandi íslendinga við Noregs- konunga. Hann dáðist að mönnum eins og Sighvati sem gátu haldið reisn sinni gagnvart þeim. Undir ævilokin skrifar hann söguna af Agli sem lýsir sjálfstæði íslenskrar fjöskyldu andspænis hættulegu konungsvaldi. Afburðaþekking, skálda- náttúra og persónuleg reynsla varða veginn. Snorri hafði ort til konunga. Hann hafði notið náðar — og komist í ónáð. Hann hafði búið á Borg. Það var þörf fyrir pólitíska og persónulega sögu af staðföstum íslendingi undir lok íslenska þjóð- veldisins. Egill varð fyrir valinu. Hefði Snorri búið á landnámsjörð Ingólfs hefði Ingólfúr eins getað orðið aðalhetja slíkrar sögu. Að lokum mætti spyrja hvers vegna ekki hafi orðið til sérstök saga um Sighvat í líkingu við þær skáldasögur sem til eru. Ekki skorti kveðskapinn og dulúðina, sbr. söguna í Flateyjarbók þar sem hinn ungi Sighvatur át höfuðið af fiskinum heima á Apavatni að ráði Austmanns eins og „varð þaðan af skýrr maðr ok skáld gott“ (Flb. IV, bls. 8). En segja má að Íslandskapítulann hafi vantað í manndóms- árasögu Sighvats. Kannski var hann orðinn of mikill Norðmaður til að hljóta náð sem hetja íslendingasögu, ofhollur konungum þrátt fyrir allt. En andi hans virðist hafa svifið yfir vötnum þegar sögur af íslenskum hetjum voru skráðar.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168
Síða 169
Síða 170
Síða 171
Síða 172
Síða 173
Síða 174
Síða 175
Síða 176
Síða 177
Síða 178
Síða 179
Síða 180
Síða 181
Síða 182
Síða 183
Síða 184
Síða 185
Síða 186
Síða 187
Síða 188
Síða 189
Síða 190
Síða 191
Síða 192
Síða 193
Síða 194
Síða 195
Síða 196
Síða 197
Síða 198
Síða 199
Síða 200
Síða 201
Síða 202
Síða 203
Síða 204
Síða 205
Síða 206
Síða 207
Síða 208
Síða 209
Síða 210
Síða 211
Síða 212
Síða 213
Síða 214
Síða 215
Síða 216
Síða 217
Síða 218
Síða 219
Síða 220
Síða 221
Síða 222
Síða 223
Síða 224
Síða 225
Síða 226
Síða 227
Síða 228
Síða 229
Síða 230
Síða 231
Síða 232
Síða 233
Síða 234
Síða 235
Síða 236
Síða 237
Síða 238
Síða 239
Síða 240
Síða 241
Síða 242
Síða 243
Síða 244
Síða 245
Síða 246
Síða 247
Síða 248
Síða 249
Síða 250
Síða 251
Síða 252
Síða 253
Síða 254
Síða 255
Síða 256
Síða 257
Síða 258
Síða 259
Síða 260

x

Skáldskaparmál

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skáldskaparmál
https://timarit.is/publication/1141

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.