Skáldskaparmál - 01.01.1994, Síða 163

Afsálarháska Jóns Indíafara
161
og eg heyrði Engelska daglega þar um tala. Hann sljákkaðist nokkuð og sagði ef sá
engelski kapteinn vildi þar góðan þátt í eiga þá mundi hann til friðs stillast. Eg spyr
hvort eg mætti þess leita. Hann kvað já, og svo gekk eg þaðan til hans. Senn gjörði
hann sig reiðubúinn og fór svo og fann aðmírál og forlíkti þá þar strax og ljet sína menn
sækja Gabriel Krús og kom svo öllu í gott lag. Hjer af varð eg í stórvirðingu hjá þeim
öllum. (135—36)
Á heimsiglingunni frá Svalbarða vinnur Jón aðra hetjudáð. Þegar skip þeirra hafði
siglt undir strendur Noregs hrepptu þeir mikið óveður svo um tíma leit út fyrir
að það mundi hafa afdrifaríkar afleiðingar fyrir skipsmenn. Pumpan í skipinu
bilaði og skipið fylltist af sjó en mannskapurinn var þá orðinn svo fótalúinn að
hann hafði ekkert í vatnselginn. Aðmírállinn verður alveg ráðalaus en grípur til
þess ráðs að leita til Jóns en eftir frásögn hans að dæma vinnur hann hér mikið
afrek:
Þá gekk aðmíráll út í káhyttudyrnar grátandi sem eitt barn, og fyrir sig kallaði mig, og
bað mig í Guðs nafni nokkur góð ráð útgefa til lífs og hjálpar. Eg sagðist ei önnur vita
en pumpuna upp að draga, hvað honum leitst ómögulegt í slíkri ógn. Eg geng svo ofan
í skip, en þó með hans ráði, til túlksins Jóns, og segi eg aðmíráls orð til, að hann biðji
hann um sitt lið og hans landsmanna og góð ráð pumpunni að ná, og alla þá hjálp
gjöra, er til lífs og liðs þjena kunni, hvar til eg og lagði mín orð með klappandi hendi;
hvar til hann með sínum mönnum sig strax reiðubúinn gjörði ásamt skipsfólkinu, og
varð hún svo uppdregin og með krossköðlum stöðvuð; var hún þá fu.ll af smágrjóti nær
hún náðist og var margborað blý látið og neglt undir hennar neðri hluta, svo alt komst
í gott lag aftur. Aðmíráll lofaði mjer nýjum klæðnaði, hvern eg fjekk þó ekki, nje
nokkuð fjemætt úr hans hendi, utan jafnan ljúflegt tiltal hvar hann sá mig og hitti.
(137-38)
Um haustið eftir að Jón kemur úr Svalbarðaför er hann sendur á Krónborgarkast-
ala við Helsingjaeyri til starfa við vaktgæslu. Á þessum tíma geisaði pest í
Danmörku og hafði lagt þúsundir manna í valinn. Vegna smithættu var starfs-
mönnum Krónborgarkastalans stranglega bannað að fara í pesthús. Jón lét sér þó
ekki segjast og fór ásamt tveimur félögum sínum að vitja eins starfsbróður þeirra
sem hafði veikst. Þeir höfðu þó þann vara á að fara einungis inn í forstofuna á
húsinu og spyrja húsráðanda hans hvernig honum liði. Treysta þeir síðan á að
enginn hafi orðið var við ferðir þeirra. En Caspar, vaktmeistarinn, kemst á snoðir
um ferðir þeirra og kallar Jón á sinn fund til að gera grein fyrir athæfi þeirra félaga.
Jón svarar Caspari fullum hálsi og neitar því að hafa gengið inn í hús félaga síns.
Caspar sakar Jón hins vegar um að hafa farið inn í hús hans og fengið sér þar að
eta og drekka. Því segir Jón að hann ljúgi og biður hann að benda sér á vitni en
því neitar Caspar. Jón gefur ekkert eftir og að lokum neyðist Caspar til að láta
málið niður falla. Jón þykir hér sína mikla dirfsku eins og hann vitnar um sjálfur:
Öllum þeim þar inni voru og hans lund þektu hnykti við, bæði við mína dirfsku og
hans hóglyndi við mig, og enginn maður vogaði einu orði að ansa fram í okkar ræðu.