Skáldskaparmál - 01.01.1994, Side 180

Skáldskaparmál - 01.01.1994, Side 180
178 Sveinbjörn Egilsson 1. Egill Skallagrímsson frá Borg á Mýrum, fæddur á dögum Haralds hárfagra, varð maðr gamall, meir en áttræðr og dó á öndverðum dögum Hákonar jarls Sigurðarsonar (eptir 980). Af honum er mikil saga, sem bezt er útgefin í Khfn 4° 1809 með latínskri útleggíngu. Egill var mesti hermaðr, hreystimaðr og gáfumaðr og bezta skáld. í sögu Egils eru margar lausavísur eptir hann, en af kvæðum hans eru 3 merkilegust, a) Höfuðlausn, b) Sonartorrek og c) Arinbjarnardrápa. a) Höfuðlausn er tvítug stefjadrápa í runhendum hætti, og er lofkvæði um Eirík blóðöx. Það kvæði orti Egill á einni nóttu til lífs sér, þá hann komst óviljugur á vald Eiríks konungs í Jórvík á Norðimbralandi, hér um bil 937. Þá hafði Eiríkr flúið land í Noregi fyrir Hákoni bróður sínum Aðalsteinsfóstra, og hafði tekið Norðimbraland til forráða og landvarnar af Aðalsteini Englandskonungi, en Egill var hinn mesti óvinur Eiríks blóðaxar, og hafði gert honum mesta skaða, meðan hann sat að Noregi, rænt í landinu, drepið marga af mönnum hans og svo son hans, og rist honum sjálfum níð. Varð það fyrir meðalgaungu Arinbjarnar hersis Þórissonar, vinar Egils, en fóstbróður Eiríks konungs, að Eiríkr gaf Egli líf með því móti að Egill skyldi yrkja lofkvæði um Eirík og koma aldrei síðan í ríki hans. Kvæðið lýsir mesta hugrekki, eins og þá var tvísýna á ráði Egils, og lýsir hann í kvæðinu hernaðarhreysti Eiríks í landorustum og sjóorustum, eins og með sönnu mátti gera, og svo getr hann og örlætis hans í 17. erindi. b) Sonartorrek (þ.e. sonarmissir) er erfikvæði, er Egill gerði hér í landi, eptir Haraldar hárfagra. En á dögum Haralds hárfagra var skáldskapr mjög tíðkaður; hirðskáld hans voru þeir Þjóðólfr hvinverski, hann var frá Hvin, einni ey á Veströgðum í Noregi, Þorbjörn Homklofi, Auðun illskælda, og ölver hnúfa, og voru þeir allir í miklum metum hjá Haraldi, merkilegastur þeirra er Þjóðólfur úr Hvini, hann orti kvæði um Rögnvald heiðumhæra, konúng á Vestfold <(fyrir vestan Víkina og sunnan Kristiansfjörð, sem þeir kölluðu Fold)>, son Ólafs Geirstaðaálfs og bróðurson Hálfdanar svarta, föður Haralds hárfagra; það kvæði er kallað Ynglíngatal; í því kvæði taldi Þjóðólfr 30 lángfeðga Rögnvalds og sagði frá dauða hvers þeirra og legstað; þetta sögukvæði er að mestu leyti til enn, og þó efnið sé ekki meira en þetta, að segja frá dauðdaga hvers konúngs af Ýnglíngum, og hvar hver þeirra var jarðaður, þá er þó kvæðið næsta skáldlegt. Þjóðólfr orti og flokk um Hafúrsfjarðarorustu, einnig mjög skáldlegan; bæði þessi kvæði eru með fornyrðalagi. Þriðja kvæði hans er Haustlaung, það er dróttkveðið og mjög fornyrt og víða þúngskilið; það kvæði er þakklætiskvæði til Þorleifs spaka fýrir skjöld, er Þorleifr hafði gefið Þjóðólfi; lýsir Þjóðólfr í kvæðinu myndum þeim er dregnar voru á skjöldinn með litum, t.a.m. var dregið á einvíg þeirra Þórs og Hrúngnis jötuns, og um hvarf Iðunnar og dráp Þjassa jötuns; þessi 2 brot af Haustlaung eru til í Snorra Eddu, en kvæðið hefir án efa verið miklu leingra. Eldri skáld voru uppi í Noregi, en þessi, og fyrir daga Haralds hárfágra hafa víst lángflest af kvæðunum í Sæmundar Eddu verið gerð, þó menn viti eingan höfúnd að þeim kvæðum. Það var siðr fornkonúnga að hafa skáld með sér; þessi skáld voru ágætir menn margir hverjir, bæði að ættum og kostum og vitsmunum; þeir voru með konúnginum við hirðina svosem ráðgjafar hans, þeir voru með honum á ferðum hans um ríkið, og í bardögum með honum, og ortu kvæði um það sem þá þókti merkilegast við einn konúng, en það var hreysti að verja land sitt, stjórnsemi og örlæti við menn sína. Skáldin lögðu þannig grundvöll til sagnafræðinnar. <Samtíða menn lærðu kvæðin utan að, atburðina þekktu þeir sjálfir flesta, en kvæðin héldu við minningu atburðanna, einnig hjá eptirkomendunum.> Saga þeirra, sem kom fram í lofkvæðum konung- anna, var trúverðug, þvi þeir kváðu kvæðin fyrir sjálfúm konungunum og hirðinni allri og fleirum mönnum, og hefðu því fengið mótmæli, ef þeir hefðu ekki hermt rétt frá eða kveðið oflof. — Neðunmáls: ísland var alheiðið nær hundraði vetra (Landn. bls. 322).“ — íÍB kemur konunga- talii hér á eftir og hefit svo: „Þeir kóngar, sem á þessu tímabili voru uppi í Noregi fengu opt hirðskáld frá íslandi, því sambandið milli íslands og Noregs hélzt einlægt við, eins og vonlegt var. Þessir konungar voru þessir: “ o. s.jrv.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201
Side 202
Side 203
Side 204
Side 205
Side 206
Side 207
Side 208
Side 209
Side 210
Side 211
Side 212
Side 213
Side 214
Side 215
Side 216
Side 217
Side 218
Side 219
Side 220
Side 221
Side 222
Side 223
Side 224
Side 225
Side 226
Side 227
Side 228
Side 229
Side 230
Side 231
Side 232
Side 233
Side 234
Side 235
Side 236
Side 237
Side 238
Side 239
Side 240
Side 241
Side 242
Side 243
Side 244
Side 245
Side 246
Side 247
Side 248
Side 249
Side 250
Side 251
Side 252
Side 253
Side 254
Side 255
Side 256
Side 257
Side 258
Side 259
Side 260

x

Skáldskaparmál

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Skáldskaparmál
https://timarit.is/publication/1141

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.