Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Page 7

7
Ritið 1/2009, bls. 7–28
Hólmfríður Garðarsdóttir
Speglun og spegilmyndir
Saga kvikmyndagerðar í Rómönsku Ameríku1
Kvikmyndagerð í Rómönsku Ameríku á sér rúmlega eitt hundrað ára
sögu. Upphaf hennar má rekja til ársins 1895 þegar Lumière-bræðurnir
kynntu uppgötvun sína á kvikmyndatökuvélinni á kaffihúsinu Grand Café
í París. Borgin var á þessum tíma alheimsvagga menninga og lista og þang-
að flykktist ungt yfirstéttarfólk frá Rómönsku Ameríku til að afla sér
menntunar. Fyrir þeirra tilstuðlan bárust fyrst fréttir og síðan vélar og tæki
til kvikmyndagerðar til ólíkra landa álfunnar. Kvikmyndun hófst nokkuð
samhliða nyrst og syðst og þróaðist sem eins konar spegilmynd þess sem
gerðist í Bandaríkjunum og Evrópu – allt fram undir lok tuttugustu aldar.
Þá má segja að hún hafi loks staðið á eigin fótum og orðið öðrum til eftir-
breytni.
Lumière-bræðurnir lögðu frá upphafi sérstaka áherslu á mikilvægi þess
að festa hversdagslíf fólks á filmu. Aðrir ítrekuðu mikilvægi þess að leika
sér með ímyndunaraflið og hið óraunverulega sem efnivið í kvikmyndir.
Meðal þeirra var Georges Méliès en hann stóð m.a. fyrir því að saga Jules
Verne um Ferðina til miðju jarðar (Voyage au centre de la Terre, 1864), sem
naut mikilla vinsælda víða um Rómönsku Ameríku, var fest á fimmtán
mínútna langa filmu og sýnd í París árið 1902. Ólíkar aðferðir og efnisval
þessara frumkvöðla ollu því að til urðu eins konar uppskriftir sem ungir
áhugamenn um kvikmyndun tileinkuðu sér. Þessar hugmyndir höfðu af-
gerandi áhrif á upphaf kvikmyndagerðar um alla álfuna. Fyrstu myndirnar
sem framleiddar voru komu frá Mexíkó. Mexíkóska byltingin hafði brotist
1 Grein þessi byggir á fyrirlestri sem haldinn var á ensku við Graz-háskóla í Austur-
ríki þann 18. júlí 2008. Sérstakar þakkir fyrir yfirlestur textans fá Benný Sif Ís -
leifsdóttir, íslenskufræðingur, og Björn Ægir Norðfjörð, kvikmyndafræðingur.